สถาบันผู้นำและการปกครองตัวเองของชาวเขาเผ่าแม้ว : บทศึกษาเฉพาะกรณีแม้วที่บ้านขุนสถาน อำเภอน้อย จังหวัดน่าน

Abstract

ผู้เขียนวิทยานิพนธ์มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาถึงรูปลักษณะของการปกครองตนเองของชาวเขาเผ่าแม้ว ที่มาของอำนาจในการปกครอง ผู้ที่ใช้อำนาจในการปกครอง สถานะของหัวหน้าเผ่า ตลอดจนสถาบันต่าง ๆ ในการปกครองและฐานะทางการปกครองของประชาชนชาวแม้ว รวมทั้งพิจารณาถึงปัจจัยแวดล้อมต่าง ๆ ที่มีส่วนส่งเสริมสนับสนุนและเป็นปฏิปักษ์ต่อการปกครองของพวกชาวเขา โดยมุ่งพิจารณาในด้านสภาพภูมิศาสตร์ เศรษฐกิจ ศาสนา ลัทธิความเชื่อ และความสัมพันธ์ระหว่างแม้วกับบุคคลภายนอก ตลอดจนความสัมพันธ์ในระหว่างแม้วในหมู่บ้านเดียวกันควบคู่กันไป การที่ผู้เขียนเลือกศึกษาชาวเขาเผ่าแม้ว เพราะชาวเขาเผ่าแม้วมีความสำคัญทางการเมืองมากที่สุดและเป็นชาวเขาที่มีจำนวนมากเป็นที่ 2 ในประเทศไทย ประมาณถึงห้าหมื่นคน

จากการศึกษาปรากฏว่าสังคมแม้วเป็นอิสระในการปกครองตนเองบ้าง และมีสถาบันผู้นำที่เข้มแข็ง ทั้งนี้ผู้เขียนเห็นว่าเนื่องมาจากสภาพแวดล้อมทางสังคม ภูมิศาสตร์ และเศรษฐกิจเป็นสำคัญ อำนาจในการปกครองตนเองในระดับชุมชนหรือท้องถิ่นของแม้วมีลักษณะคล้ายอำนาจบริหาร นิติบัญญัติและตุลาการ รวมอยู่ทั้ง 3 ลักษณะ ผู้เขียนได้วิเคราะห์ปัญหาต่าง ๆ อันอาจเกิดขึ้นจากพวกแม้ว คือ ปัญหาเรื่องเชิ้อชาติ คนเหล่านี้มีหน้าตาและวัฒนธรรมหลายอย่างคล้ายจีน ซึ่งเปิดช่องให้คอมมิวนิสต์เข้ามาแทรกซึมได้ง่าย ผู้เขียนได้เสนอข้อแก้ไขทั้งระยะยาว และระยะสั้นไว้ตอนท้ายบท อีกปัญหาหนึ่ง คือ เรื่องฝิ่น ควรจะได้ปราบปรามโดยสิ้นเชิงแล้วส่งเสริมให้มีการปลูกพืชเมืองหนาวแทน ซึ่งก็จะมีปัญหาอื่นตามมา เช่น ปัญหาเรื่องตลาด ปัญหาเรื่องการเปลี่ยนทัศนคติ นอกจากปัญหาเหล่านี้ยังมีปัญหาเกี่ยวกับเรื่องศาสนาและความเชื่อถือ ปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างคนในแสนเดียวกัน ปัญหาเรื่องฐานะของสตรี และปัญหาเกี่ยวกับกลุ่มอาวุโสของแสน ซึ่งปัญหาเหล่านี้ผู้เขียนได้เสนอแนะข้อแก้ไขต่าง ๆ ไว้แล้วทั้งสิ้น