สุขาภิบาล : การศึกษาถึงสิทธิของประชาชนในการปกครองตนเอง

Abstract

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้เป็นการศึกษาเรื่องของสุขาภิบาลในแง่สิทธิของประชาชนในการปกครองท้องถิ่นด้วยตนเองว่าการปกครองรูปนี้ช่วยให้ประชาชนได้ใช้สิทธิในการปกครองตนเองเพียงใด โดยพิจารณาถึงประสบการณ์ของประชาชนชาวไทยในการจัดการปกครองท้องถิ่น วิวัฒนาการของการปกครองรูปสุขาภิบาล วัตถุประสงค์ของการจัดให้มีสุขาภิบาล ตลอดจนความสัมพันธ์ระหว่างสุขาภิบาลกับราชการบริหารส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ซึ่งจากการศึกษาวิเคราะห์ดังกล่างพอสรุปได้ว่า สุขาภิบาลที่ทางราชการได้จัดตั้งขึ้นในท้องถิ่นต่าง ๆ เกือบ 600 แห่งนี้ ยังมิได้ช่วยให้ประชาชนมีสิทธิหรือได้ฝึกหัดในการปกครองตนเองสักเท่าใด เพราะมีปัญหาหลายประการ โดยเฉพาะเกี่ยวกับทัศนคติของข้าราชการและประชาชนที่มีอยู่ต่อการปกครอง ปัญหาเกี่ยวกับพฤติกรรมในการบริหารราชการ ปัญหาเกี่ยวกับสภาพความเป็นอยู่ของประชาชนในชนบท และปัญหาเกี่ยวกับรูปหรือระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับสุขาภิบาลที่วางไว้ ซึ่งปัญหาเหล่านี้เป็นอุปสรรคมิให้ประชาชนดำเนินงานสุขาภิบาลด้วยตนเองอย่างเต็มที่

ผู้เขียนได้ให้ข้อคิดเห็นต่าง ๆ ในการแก้ปัญหาไว้ พอสรุปได้ว่ารัฐบาลและส่วนการปกครองท้องถิ่น กรมการปกครองจะต้องเปลี่ยนแปลงทัศนคติของข้าราชการและประชาชนให้มีทัศนคติเสียใหม่ว่าข้าราชการไม่ใช่นาย และไม่ใช่ญาติผู้ใหญ่ของประชาชน แต่เป็นประชาชนที่มีอาชีพปฏิบัติงานเพื่อประโยชน์สุขของประชาชนอื่น ๆ นอกจากนี้กระทรวงศึกษาธิการและกระทรวงมหาดไทยควรรับผิดชอบร่วมกันจัดวางหลักสูตรไว้ในชั้นประถมศึกษาตอนต้น เพื่อให้ความรู้แก่ประชาชนว่าการจะมีส่วนร่วมในการปกครองท้องถิ่นนั้นมีผลดีผลเสียอย่างไร ผู้ปฏิบัติงานสุขาภิบาลควรจัดให้มีการประชาสัมพันธ์ ชี้แจงข่าวให้ประชาชนในท้องถิ่นทราบความเคลื่อนไหวในการปฏิบัติงานสุขาภิบาลอยู่เสมอ พร้อมกับเปิดโอกาส ยั่วยุ ให้ประชาชนออกความเห็นบ้าง ให้ประชาชนรู้สึกว่าบางทีความคิดเห็นของเขาอาจมีผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในการดำเนินงานสุขาภิบาลได้