การประเมินผลโครงการพัฒนาการให้บริการตรวจสุขภาพเด็กระยะที่ 2 (2531-2533) ใน 28 จังหวัด

Abstract

โครงการพัฒนาการให้บริการตรวจสุขภาพเด็กระยะที่ 2 เป็นโครงการซึ่งได้ขยายการดำเนินงานให้ครอบคลุมพื้นที่เพิ่มขึ้นอีก 28 จังหวัด ต่อจากในระยะแรก ซึ่งครอบคลุมพื้นที่เพียง 9 จังหวัดเท่านั้น โครงการนี้มีเป้าหมายเพื่อให้เด็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปีได้รับการตรวจสุขภาพตามที่กำหนดเป็นมาตรฐานการให้การดูแลสุขภาพเด็กแบบเบ็ดเสร็จ เพื่อให้เด็กมีสุขภาพดีอย่างทั่วถึง.

วัตถุประสงค์ของการศึกษาวิจัยในครั้งนี้ก็เพื่อประเมินเปรียบเทียบผลการปฏิบัติงานของสถานีอนามัยที่บรรลุเป้าหมายและไม่บรรลุเป้าหมายของโครงการ และศึกษาให้ทราบถึงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการบรรลุเป้าหมายของโครงการ กลุ่มตัวอย่างที่ทำการศึกษาคือ ผดุงครรภ์อนามัยที่ผ่านการอบรมจากโครงการ จำนวน 48 คน อาสาสมัครสาธารณสุขที่ผ่านการอบรมจากโครงการ จำนวน 141 คน และมารดาที่มีบุตรอายุต่ำกว่า 1 ปี ซึ่งได้นำบุตรของตน ไปรับบริการในคลีนิคตรวจสุขภาพเด็กที่สถานีอนามัย จำนวน 417 คน เครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูลมี 4 ชุด คือ แบบสอบถามเกี่ยวกับผดุงครรภ์อนามัย อาสาสมัคร มารดา และแบบบันทึกการตรวจสุขภาพเด็กที่สถานีอนามัย (บัตร รบ.1 ต.06) ซึ่งผู้วิจัยได้นำข้อมูลเอกสารดังกล่าวที่กองอนามัยครอบครัว และศูนย์ส่งเสริมสุขภาพเขตต่าง ๆ ได้รวบรวมไว้หลังจากการดำเนินงานของโครงการผ่านไปแล้วเป็นเวลา 3 เดือน มาทำการศึกษา.

ผลจากการวิเคราะห์โดยการทดสอบค่าไคสแควร์ (Chi-square) และการทดสอบค่าสถิติ T (T-Test) พบว่า ความรู้ของผดุงครรภ์อนามัยและมารดาที่มีบุตรอายุต่ำกว่า 1 ปี และความสามารถของผดุงครรภ์อนามัยในการให้บริหารตรวจสุขภาพเด็ก มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับการบรรลุเป้าหมายของโครงการ สำหรับความถี่ของการจัดคลีนิคตรวจสุขภาพเด็กเฉพาะจำนวนชั่วโมงต่อครั้งมีความสัมพันธ์เชิงลบกับการบรรลุเป้าหมายของโครงการ ส่วนความรู้ของอาสาสมัคร ความถี่ของการจัดคลีนิคในด้านของจำนวนครั้งต่อเดือน การนิเทศงานจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดและโรงพยาบาลชุมชน/อำเภอ และทัศนคติของอาสาสมัครในการดูแลสุขภาพเด็ก ไม่มีความสัมพันธ์กับการบรรลุเป้าหมายของโครงการ.

จากผลของการศึกษาครั้งนี้ พอจะสรุปได้ว่า การดำเนินงานของโครงการพัฒนาการให้บริการตรวจสุขภาพเด็กระยะที่ 2 ซึ่งได้ดำเนินงานมาแล้วเป็นระยะเวลาเพียง 3 เดือนนั้น สามารถช่วยให้เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ที่อยู่ในชนบทห่างไกล ได้รับการดูแลสุขภาพได้ละเอียดถี่ถ้วนมากขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่การมีสุขภาพดีโดยทั่วถึงกันในอนาคต อันสืบเนื่องมาจาการจัดคลีนิคตรวจสุขภาพเด็กตามที่กำหนดเป็นมาตรฐานการให้การดูแลสุขภาพเด็กแบบเบ็ดเสร็จของสถานีอนามัยในโครงการนั่นเอง.