บทบาททางการเมืองของผู้นำชุมชน : ศึกษาเฉพาะกรณีอำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

Abstract

ในการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาททางการเมืองของผู้นำชุมชนที่ปฏิบัติในขณะที่มีการเลือกตั้ง เพื่อศึกษาถึงการซื้อสิทธิขายเสียงของประชาชนเพิ่มขึ้นหรือลดลง และเพื่อศึกษาถึงแนวความคิดและบทบาทคาดหวังของผู้นำชุมชน ในการที่จะรณรงค์หรือหาแนวทางให้การเลือกตั้งมีความบริสุทธิ์ปราศจากการซื้อสิทธิขายเสียง.

การวิจัยครั้งนี้เริ่มด้วยการสำรวจความคิดเห็นของประชาชน เพื่อที่จะนำไปสู่การหาผู้นำชุมชน ซึ่งเป็นการให้ประชาชนชี้แนะว่าในชุมชนหรือหมู่บ้านของตนมีใครบ้างที่เป็นผู้นำทางการ ผู้นำธรรมชาติและผู้นำสถานการณ์ โดยสุ่มตัวอย่างประชาชน จำนวน 751 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 53.34 ในตำบลหนองตูม ซึ่งเป็นตำบลที่มีผู้มาลงคะแนนเสียงเลือกตั้งมากที่สุดในอำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ผลจากการสำรวจประชาชนเพื่อนำมาจัดกลุ่มอภิปราย ได้ตัวอย่างผู้นำรวมทั้งสิ้น 40 คน ผู้นำทั้ง 40 คนเหล่านี้ได้รับการเชิญให้มาร่วมทำการอภิปรายกลุ่ม โดยเทคนิควิธีการทาง Focus Group.

ผลจากการวิจัยพบว่า สาเหตุที่ประชาชนในตำบลหนองตูมไปใช้สิทธิเลือกตั้งมากที่สุดในอำเภอเมือง เพราะกลุ่มผู้นำทางการรับนโยบายจากทางราชการแล้วมาประสานงานกับกลุ่มผู้นำธรรมชาติ กลุ่มผู้นำสถานการณ์ เพื่อรณรงค์ประชาสัมพันธ์ โดยตั้งเป้าหมายที่จะให้ตำบลหนองตูมมีผู้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งเป็นอันดับ 1 การประชาสัมพันธ์ทำโดยเปิดหอกระจายข่าว ติดโปสเตอร์ทั้งหมู่บ้าน ใช้สื่อครู-นักเรียน เด็ก-ผู้ใหญ่ ให้ช่วยกันกระจายให้ทุกคนในหมู่บ้านไปลงคะแนนเสียง และไม่ให้มีการรับเงินจากผู้สมัครรับเลือกตั้ง หากใครรับเงินมาแล้วก็ไม่ต้องไปลงคะแนนเสียงให้กับผู้สมัครที่แจกเงิน และให้ลงคะแนนเสียงเป็นพรรค ไม่ให้ลงคะแนนเป็นรายบุคคล ผลจากการประชาสัมพันธ์ของกลุ่มผู้นำทั้งสามกลุ่มทำให้การซื้อสิทธิขายเสียงลดลงมาก

ในเรื่องความพึงพอใจของผู้นำชุมชนต่อ สส. ในอดีตนั้น จากผลการวิจัยพบว่ากลุ่มผู้นำทั้งสามกลุ่มมีความเห็นตรงกันว่า สส.ที่ผ่านมาในอดีตมีลักษณะของพ่อค้า นายทุนที่มาแจกเงิน แจกข้าวของ เป็นการลงทุนซื้อสิทธิของประชาชน หลังจากที่ตนเองได้เป็น สส.แล้วก็ถอนทุน โดยการออกกฎหมายที่ช่วยอำนวยผลประโยชน์ให้แก่นายทุน ขึ้นราคาสินค้าโดยไม่เห็นแก่ความเดือดร้อนของประชาชน สำหรับการเลือกตั้งที่ผ่านมาเมื่อวันที่ 13 กันยายน 2535 กลุ่มผู้นำทั้งสามมีความพึงพอใจมากที่ได้ สส.ใหม่ ๆ เข้ามานั่งในสภา แต่ก็มีข้อติงว่า สส.ที่เพิ่งรับเลือกตั้งไปยังไม่มีผลงานมีเพียงการอภิปราย และประท้วงกันในสภาเท่านั้น

ในเรื่องบทบาททางการเมืองของผู้นำในการเลือกตั้งที่ผ่านมาพบว่า กลุ่มผู้นำทางการได้รับคำสั่งจากทางราชการ และได้มีการเตรียมการเลือกตั้ง ด้วยการประสานงานกันระหว่างกลุ่มผู้นำธรรมชาติ และกลุ่มผู้นำสถานการณ์มีการรณรงค์ ประชาสัมพันธ์กันอย่างทั่วถึงในหมู่บ้าน กลุ่มผู้นำทางการสำรวจความถูกต้องของจำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งเมื่อถึงวันเลือกตั้ง มีการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบ โดยกลุ่มผู้นำทางการและกลุ่มผู้นำธรรมชาติจะเป็นกรรมการนับคะแนน กลุ่มผู้นำสถานการณ์เป็นผู้รักษาความสงบควบคู่กับตำรวจ อีกทั้งนำรถจักรยานยนต์ ไปรับประชาชนมาลงคะแนนและเปิดหีบเลือกตั้งเพื่อนับคะแนน การวางแผน ประสานงาน แบ่งงานกันทำอย่างเป็นขั้นตอน ส่งผลให้ตำบลหนองตูมมีผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้งสูงสุดในเขตอำเภอเมือง.

ในด้านรูปแบบและแนวทางการเลือกตั้งในอนาคต พบว่า กลุ่มผู้นำทางการและกลุ่มผู้นำสถานการณ์เห็นว่า ควรมีการแก้ไขกฎหมายเลือกตั้งที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน ให้มีพรรคการเมืองเหลือเพียง 2 พรรค เป็นการขจัดปัญหาวุ่นวาย แตกแยกไม่ลงรอยกันของนักการเมือง และบทบาทของผู้นำทางการที่จะทำในอนาคต คือ จะทำหน้าที่เผยแพร่ประชาธิปไตย โดยวางแผนที่จะมีการอบรมประชาชนในหมู่บ้านทุกกลุ่มอย่างทั่วถึง แต่ทั้งนี้ทางราชการจะต้องให้ความสนับสนุนด้านงบประมาณด้วย.

จากผลการวิจัยที่ค้นพบทั้งหมดสรุปได้ว่า บทบาททางการเมืองของกลุ่มผู้นำชุมชนทั้งกลุ่มผู้นำทางการ กลุ่มผู้นำธรรมชาติ และกลุ่มผู้นำสถานการณ์ มีบทบาทสอดคล้องกันเป็นการช่วยเหลือ ช่วยกันทำงานเพื่อชุมชนอย่างเต็มกำลัง เต็มความสามารถ ดำเนินการในกิจกรรมทางการเมืองอย่างเป็นระบบ และมีประสิทธิภาพ จนประสบผลสำเร็จในจุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้ ด้วยการทำให้ตำบลหนองตูม มีผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้งสูงสุดในเขตอำเภอเมือง.