ปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินงานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (ISO 14001) ของอุตสาหกรรมปิโตรเคมี กรณีศึกษา บริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน) จังหวัดระยอง

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาเพื่อ 1) ศึกษาการดำเนินงานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ของบริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน) 2) ศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินงานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของบริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน) 3) เป็นแนวทางในการจัดทำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม แก่องค์กรอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการศึกษานี้ได้ประยุกต์แนวคิด CIPP-I Model ซึ่งมีการพิจารณาปัจจัยด้านบริบท ปัจจัยนำเข้า กระบวนการ ผลผลิต และด้านผลกระทบที่ได้จากการดำเนินงานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของบริษัท ไออาร์พีซี จำกัด(มหาชน) เก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย พนักงานที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อมของบริษัท และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ร่วมกับการสังเกตการณ์ แบบไม่มีส่วนร่วม และการวิจัยเอกสาร

ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่มีผลต่อการดำเนินงานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ของบริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน) 1) ด้านบริบท ได้แก่ การสนับสนุนจากนโยบายภาครัฐ กฎหมายและกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง การติดตามตรวจสอบของหน่วยงานราชการ การมีส่วนร่วมของผู้นำชุมชน ความต้องการของคู่ค้า การแข่งขันทางการตลาด ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้น และข้อร้องเรียนจากชุมชน ส่วนปัจจัยทางสภาวะทางเศรษฐกิจไม่มีผลต่อการจัดการสิ่งแวดล้อมของบริษัท 2) ด้านปัจจัยนำเข้า ได้แก่ พนักงานมีจำนวนที่เพียงพอและมีความรู้ความเข้าใจในระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม การฝึกอบรมพนักงานอย่างทั่วถึง งบประมาณที่เพียงพอ เทคโนโลยีที่ทันสมัยและเหมาะสม การสนับสนุนของผู้บริหาร วิสัยทัศน์ พันธกิจ และวัฒนธรรมขององค์กร และการบูรณาการระบบมาตรฐานต่าง ๆ เข้าด้วยกัน 3) ด้านกระบวนการ มีนโยบาย วัตถุประสงค์ เป้าหมาย และวางแผนโครงการที่เหมาะสม ชัดเจนและสอดคล้องกัน มีหน่วยงานคอยควบคุมการดำเนินงานที่ชัดเจน นาเทคโนโลยีสารสนเทศเข้ามาช่วยในการบริหารจัดการ มีการสื่อสารกับชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างสม่ำเสมอพร้อมทั้งเปิดโอกาสให้สามารถเข้ามามีส่วนร่วม มีการอบรมผู้รับเหมา การสร้างแรงจูงใจให้พนักงาน ซ้อมแผนฉุกเฉินอย่างสม่ำเสมอ ตรวจติดตามและประเมินผลอย่างสม่ำเสมอ และมีการทบทวนปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง และจากการดำเนินระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมทำ ให้บริษัทได้รับผลประโยชน์ ดังนี้ 4) ด้านผลผลิต พบว่าบริษัทดำเนินงานบรรลุได้ตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่ได้ตั้งไว้ และมีสภาพแวดล้อมภายในบริษัทดีขึ้นเป็นระเบียบมากยิ่งขึ้น 5) ด้านผลกระทบ พบว่าปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมในชุมชนลดลง ชุมชนมีความพึงพอใจและมีทัศนคติที่ดีต่อบริษัทขึ้น มีการปฏิบัติงานที่เป็นระบบและมีการนา เทคโนโลยีใหม่ ๆ เข้ามาใช้ พนักงานเกิดการพัฒนาความรู้ความสามารถ และความตระหนักด้านสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น

สำหรับแนวทางทางและข้อเสนอแนะในการดำเนินงานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมแก่องค์กรอื่น ให้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ ได้แก่ 1) ผู้บริหารให้ความสำคัญกับการจัดการสิ่งแวดล้อมและให้การสนับสนุนทรัพยากรต่าง ๆ ให้เพียงพอต่อการดำเนินงาน 2) มีการบริหารจัดการที่ดี การกำหนดนโยบาย วัตถุประสงค์ เป้าหมาย และแผนงานให้ชัดเจน สอดคล้องกัน เหมาะสมกับบริบทขององค์กร มีการกาหนดหน้าที่ความรับผิดชอบที่ชัดเจน รวมถึงมีการติดตามการดำเนินงานอย่างสม่ำเสมอ 3) ควรให้พนักงานมีส่วนร่วมในกระบวนการดำเนินงานของระบบ และสร้างแรงจูงใจในการปฏิบัติงาน 4) เปิดโอกาสให้ชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรับทราบข้อมูลและมีส่วนร่วมในการดำเนินงาน