ศึกษาเปรียบเทียบจุดแข็ง-จุดอ่อนของนายกรัฐมนตรีจากระบบรัฐสภาและจากการเลือกตั้งโดยตรง

Abstract

การศึกษา เรื่อง ศึกษาเปรียบเทียบจุดแข็ง-จุดอ่อนของนายกรัฐมนตรีจากระบบรัฐสภาและจากการเลือกตั้งโดยตรง มีคำถามในการวิจัย คือ นายกรัฐมนตรีจากระบบรัฐสภาที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็นผู้เลือกนายกรัฐมนตรี และนายกรัฐมนตรีที่มาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชน มีจุดแข็ง-จุดอ่อน ต่างกันอย่างไร?

วิธีการศึกษาจะใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยจะสัมภาษณ์ผ่านวิธีการเก็บข้อมูล 3ประเภท คือ การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การตะล่อมกล่อมเกลา และการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญซึ่งจะมีข้อมูลทุติยภูมิร่วมด้วย อาทิ ตำ รา หนังสือ บทความ และวิทยานิพนธ์ที่เกี่ยวข้อง

ผลการศึกษา พบว่า นายกรัฐมนตรีจากระบบรัฐสภา มีจุดแข็ง ทั้งสิ้น 3 ประการ คือ 1) ประชาชนเคยชิน และเห็นว่าสอดคล้องกับการมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข 2) ฝ่ ายบริหารยุบสภาได้ และฝ่ายนิติบัญญัติอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลได้ทำให้สามารถเปลี่ยนรัฐบาลได้ และ 3) ถ้าพรรคเดียวมีเสียงข้างมากจะทำ ให้รัฐบาลมีเสถียรภาพสูง และควบคุมสภาได้เด็ดขาด ส่วนจุดอ่อน มีทั้งสิ้น 5 ประการคือ 1) ขาดการถ่วงดุลอา นาจ 2) การบริหารงานของฝ่ ายบริหารขาดเสถียรภาพถ้าเป็นรัฐบาลผสม3) พรรคการเมืองอยู่ในอา นาจของกลุ่มทุน 4) มีการทุจริตการเลือกตั้ง และการคอร์รัปชั่นอย่างมากและ5) เกิดรัฐบาลหุ่นเชิด นายกรัฐมนตรีหุ่นเชิด และสภาหุ่นเชิดได้ง่าย

ส่วน นายกรัฐมนตรีจากการเลือกตั้งโดยตรง มีจุดแข็ง ทั้งสิ้น 5 ประการ คือ 1) รัฐบาลมีเสถียรภาพทางการเมืองมากขึ้น 2) ประชาชนสามารถแสดงเจตนารมณ์ได้โดยตรงว่าตนต้องการให้ใครเป็นนายกรัฐมนตรี 3) รัฐบาลมีเอกภาพ และมีเสถียรภาพนายกรัฐมนตรีสามารถแต่งตั้งรัฐมนตรีที่มีความสามารถเหมาะสมกับตำแหน่งมาร่วมรัฐบาล 4) ลดสิ่งจูงใจที่จะซื้อเสียงเพื่อให้มีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมากพอที่จะสนับสนุนให้เป็นนายกรัฐมนตรี และ 5) เกิดการถ่วงดุลระหว่างฝ่ ายบริหาร และนิติบัญญัติ

ในขณะที่ จุดอ่อนของการเลือกตั้งนายกรัฐมนตรีโดยตรง มี จำ นวน 4 ประการ คือ 1) ประชาชนบางส่วนกังวลว่าเป็นระบบประธานาธิบดีจะกระทบต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ 2) การเลือกตั้งทั้งประเทศถึงไม่ซื้อเสียงก็ต้องใช้เงินจำนวนมากจะทำให้คนรวยได้เปรียบ 3) ถ้ารัฐบาลมาจากพรรคที่มีเสียงข้างน้อยในสภาจะทำให้บริหารงานยาก เพราะไม่สามารถผ่านร่างกฎหมายได้ และ4) เนื่องจากนายกรัฐมนตรีมาจากการเลือกตั้งโดยตรงการถอดถอนอาจทำได้ยาก

ทั้งนี้จากการศึกษาสรุปได้ว่า ควรนำระบบแบ่งแยกอา นาจเข้ามาประยุกต์ใช้ในระบบรัฐสภาด้วยการเลือกตั้งนายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรีโดยตรง เพื่อสร้างเสถียรภาพทางการเมืองของไทย ทั้งระบบการเมือง และเสถียรภาพของรัฐบาลให้มีความเข้มแข็งมากยิ่งขึ้น