กระบวนพิจารณาและความรับผิดทางอาญาของผู้หญิงที่ถูกทำร้ายสะสม

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนพิจารณาและความรับผิดทางอาญาที่เกี่ยวข้องกับผู้หญิงที่ถูกทำร้ายสะสม (Battered Woman Syndrome: BWS) โดยผู้เขียนได้แบ่งประเด็นกฎหมายเพื่อวิเคราะห์ออกเป็น 2 ประเด็น ได้แก่ 1 การนำสืบพยานผู้เชี่ยวชาญในกระบวนพิจารณา ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และ 2 โครงสร้างความรับผิดทางอาญา ตามประมวลกฎหมายอาญา รวมถึงวิเคราะห์หาแนวทางในการแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายให้มีความเหมาะสมกับสภาพสังคมไทยในปัจจุบัน

ในการศึกษานี้ได้นำแนวคิดจากทฤษฎีวงจรความรุนแรง (Cycle Theory of Violence) และทฤษฎีความสิ้นหวังอันเกิดจากการเรียนรู้ (Learned Helplessness) ซึ่งเป็นทฤษฎีทางจิตวิทยาที่ ดร.เลนอร์ วอลล์เกอร์ (Lenore Walker) ได้ศึกษาเพื่อนำมาอธิบายถึงพฤติกรรมการตอบโต้กลับด้วยความรุนแรงของผู้หญิงที่ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว ซึ่งเป็นการสะท้อนให้เห็นว่าความรุนแรงในครอบครัวเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดอาการ Battered Women Syndrome ดังนั้นกรณีคดีที่เกิดจากการตอบโต้กลับด้วยความรุนแรงของหญิงที่มีอาการความเครียดสะสมจึงควรมีกระบวนวิธีการพิจารณาความรับผิดที่มีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากความรับผิดจากการทำร้ายร่างกายระหว่างบุคคลโดยทั่วไป แต่จากการศึกษาแนวคำพิพากษาพบว่าลักษณะความผิดที่เกิดขึ้นจะถูกจัดเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมทางอาญา และมีกระบวนพิจารณาที่มีลักษณะของการทำร้ายระหว่างบุคคลทั่วไป ทำให้หญิงที่เคยเป็นผู้ถูกกระทำความรุนแรงต้องกลายเป็นอาชญากร เนื่องจากลักษณะความผิดที่เกิดขึ้น เมื่อพิจารณาจากข้อเท็จจริงหรือมูลเหตุจูงใจในการกระทำความผิดแล้ว จะไม่สามารถปรับใช้กับเหตุยกเว้นโทษ หรือยกเว้นความผิดได้เลย ซึ่งประเด็นการนำเสนอข้อเท็จจริงเกี่ยวกับประวัติการถูกกระทำความรุนแรงของผู้กระทำความผิด และการนำสืบพยานผู้เชี่ยวชาญจึงความสำคัญอย่างยิ่งในการอธิบายถึงอาการความผิดปกติทางจิตที่เป็นเรื่องที่อยู่นอกเหนือความรู้ความเข้าใจของบุคคลทั่วไปและสามารถชี้ให้เห็นถึงมูลเหตุแห่งการกระทำความผิดอันอาจมีผลต่อการวินิจฉัยความรับผิดทางอาญา ที่กฎหมายให้อำนาจศาลในการใช้ดุลพินิจแต่กลับพบว่าศาลมีการนำบทบัญญัติดังกล่าวมาใช้น้อยมาก ดังนั้นรัฐหรือผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายในคดีจะต้องร่วมมือกันในการค้นหาความจริงเกี่ยวกับอาการ Battered Women Syndrome เพื่อให้เกิดความยุติธรรมและเหมาะสมกับตัวผู้กระทำความผิด

ผู้เขียนขอเสนอแนะแก้ไขประเด็นของความรับผิดทางอาญา และประเด็นการนำสืบพยานผู้เชี่ยวชาญ โดยควรให้มีการนำสืบพยานผู้เชี่ยวชาญในทุกกรณีที่มีการกระทำความผิดของหญิงที่พบว่ามีประวัติการถูกกระทำความรุนแรงในครอบครัวมาก่อน เพื่อให้ได้ผลตรวจเกี่ยวกับอาการความผิดปกติทางจิตอันจะนำมาเป็นพยานหลักฐานที่ศาลจะใช้วินิจฉัยประกอบการพิจารณาเหตุยกเว้นความผิดหรือยกเว้นโทษ ที่เหมาะสมกับตัวผู้กระทำความผิดอย่างแท้จริง

The purpose of this thesis is to study the proceedings and criminal responsibilities about the battered woman syndrome (BWS). The legal issues were divided by the author for analyses into two groups: 1) proving the expert witnesses in the proceedings according to the criminal procedure code and 2) criminal liability structures according to the criminal code. The guidelines for amending laws according to the current Thai society were also analyzed and found.

In this study, the cycle theory of violence and the theory of learned helplessness that were the psychological theories studied by Dr. Lenore Walker were applied to explaining the violent responses of the women violently hurt in their families in order to reflect that the domestic violence was a key factor of the battered women syndrome. Therefore, the cases caused by the violent responses by the women with accumulated stress should have special proceedings that are different from the liabilities for general interpersonal violence. By studying courts’ decisions, it was found that the crimes were entered to the process of criminal justice and the proceedings for the general interpersonal violence were used. Consequently, the women who were the victims became the criminals because of the characteristics of the crimes. By considering the facts and motivations of the crimes, these could not be applied to the exemptions from punishments and criminal liabilities. Hence, presenting the facts about the violence records of the criminals and proving expert witnesses are very important for explaining the psychological disorders that are beyond the understandings of normal people. These can also indicate the motivations of the crimes that may affect the criminal liabilities. Although the courts were legally authorized to use discretions, it was found that the courts rarely applied the mentioned act. Thus, the government or all stakeholders in the cases must mutually find truths about BWS in order to ensure the justice and suitable for the criminals.

It is suggested by the author to amend the criminal liabilities and proving the expert witnesses by proving the expert witnesses in all cases with the crimes of the women having the domestic violence records in order to obtain the screening results about the psychological disorders that may be evidences that the courts can use for the considerations with the exemptions of the crimes or punishments really suitable for the criminals