กระบวนการเปลี่ยนแปลงสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียน

Abstract

งานวิจัยเรื่อง “กระบวนการเปลี่ยนแปลงสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียน” มี วัตถุประสงค์การวิจัยดังนี้ 1) เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางองค์ประกอบของสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียน 2) เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงบทบาทของสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียน 3) เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียน งานวิจัยเรื่องนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการเก็บข้อมูล ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) จากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญทั้งหมด 16 ท่าน ได้แก่ กลุ่มอาจารย์ที่วิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่จำนวน 3 ท่าน ปราชญ์ชาวบ้านจำนวน 2 ท่าน นักเรียน ที่วิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่จำนวน 5 ท่าน และกลุ่มนักท่องเที่ยวจำนวน 6 ท่าน และการสังเกต แบบไม่มีส่วนร่วม (Non-participant Observation) จากงาน 720 ปี เชียงใหม่ คุ้มขันโตกศูนย์ วัฒนธรรมและวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ ผลการวิจัยแบ่งออกเป็ น 3 ส่วน ดังนี้ 1) การเปลี่ยนแปลงทางองค์ประกอบของสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียนเป็นการ เปลี่ยนแปลงองค์ประกอบในส่วนของกระพี้และเปลือกเท่านั้น ทั้งนี้การเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบ เกิดในส่วนของกระพี้มากที่สุด ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงด้านกระบวนท่าที่ต้องปรับให้ทันกับเวลา และนำบางท่าไปพัฒนาเป็นฟ้อนแบบใหม่ ด้านเครื่องแต่งกายเกิดจากการออกแบบโดยผู้จัดงาน เพื่อดึงดูดความสนใจของนักท่องเที่ยว ด้านเครื่องประดับ โดยหลักแล้วจะใช้ดอกเอื้อง แต่มีการปรับใช้ดอกไม้ปลอมหรือดอกไม้ชนิดอื่นแทน ด้านอุปกรณ์การแสดงเล็บและเทียนยังคงใช้แบบเดิมเพื่อรักษาเอกลักษณ์เอาไว้ แต่บางสถานที่ไม่อนุญาตให้จุดเทียนได้จึงต้องใช้วัสดุที่คล้ายกับไฟ ฉายแทนด้านดนตรี ในอดีตจะใช้วงกลองตึ่งโนงเป็นการแห่สด ซึ่งปัจจุบันจะใช้แผ่นซีดีแทน เนื่องจากหาคนที่มีความชำนาญทางด้านดนตรียากขึ้น และเริ่มมีการปรับใส่เนื้อหาเพลงลงไป สำหรับการเปลี่ยนแปลงในส่วนของเปลือกมีเพียงด้านเดียวคือด้านการแปรขบวน ที่สามารถ ปรับเปลี่ยนได้อยู่ตลอดขึ้นอยู่กับรูปแบบของสถานที่ การออกแบบสร้างสรรค์ไม่มีรูปแบบตายตัว 2) รูปแบบวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไปตามกระแสสังคม ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางบทบาทสื่อ พื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียน ปัจจุบันบทบาทด้านการเป็นจุดเชื่อมโยงระหว่างคนกับ พระพุทธศาสนาลดลง โอกาสในการแสดงการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียนส่วนมากจะเป็นงานที่เกี่ยวกับ การแสดงของล้านนา การให้ความบันเทิง บทบาทด้านการเผยแพร่ทางวัฒนธรรมและส่งเสริมการ ท่องเที่ยว สำหรับบทบาทที่ยังคงอยู่ตลอด คือ บทบาทด้านการสร้างความสามัคคี 3) การเปลี่ยนแปลงของสื่อพื้นบ้านการฟ้อนเล็บฟ้อนเทียนเกิดจากปัจจัยดังต่อไปนี้ คือ คน สังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ การเมือง และเทคโนโลยี