ความเป็นธรรมของการเปิดเผยพยานหลักฐานในคดีอาญา

Abstract

การเปิดเผยพยานหลักฐานในคดีอาญา คือ กระบวนการค้นหาข้อเท็จจริงก่อนการพิจารณา คดี ซึ่งคู่ความแต่ละฝ่ายจะได้ล่วงรู้ถึงพยานหลักฐานที่คู่ความอีกฝ่ายหนึ่งประสงค์จะอ้างอิงเป็น พยานหลักฐานของตน การเปิดเผยพยานหลักฐานก่อนการพิจารณาคดีอาญา จึงเป็นกระบวนการหนึ่ง ของวิธีพิจารณาความอาญา ซึ่งพัฒนาแนวความคิดพื้นฐานจากหลักการของกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญาที่สําคัญ เป็นการยืนยันถึงหลักประกันแก่ผู้ต้องหาหรือจําเลยในการได้รับการพิจารณาคดี อย่างเป็นธรรม (Fair Trial) ประเทศไทยใช้ระบบกฎหมายซีวิลลอว์ (Civil Law) การดําเนินคดีอาญาเป็นไปตามหลักการ ดําเนินคดีอาญาโดยรัฐ (State Prosecution) โดยมีระบบการค้นหาความจริงในคดีอาญาแบบไม่อสู้ คดี (Non-Adversarial System หรือ Inquisitorial System) และได้รับอิทธิพลแนวความคิดมาจาก ระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ (Common Law) ของประเทศอังกฤษ ซึ่งใช้วิธีการค้นหาความจริงแบบ ต่อสู้คดี (Adversarial System หรือ Fight Theory) บทบาทของศาลและองค์กรในกระบวนการ ยุติธรรมของไทย จึงยังไม่สอดคล้องกับหลักการดําเนินคดีอาญาโดยรัฐ ศาลมักจะวางเฉย ไม่เกิดความ ร่วมมือกันในการแสวงหาพยานหลักฐานหรือข้อเท็จจริงในคดีอย่างกระตือรือร้น (Active) ทําให้การ ดําเนินคดีอาญาขาดประสิทธิภาพในการแสวงหาข้อเท็จจริงในคดี เพื่อนํามาพิจารณาและพิพากษาคดี และการแก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 229/1 ซึ่งเกี่ยวกับการยื่นบัญชีระบุพยานหลักฐานในคดีอาญา ก่อให้เกิดความไม่เป็นธรรมและเท่า เทียมกันระหว่างโจทก์และจําเลย ในระยะเวลาของการยื่นบัญชีระบุพยานต่อศาลก่อนวันไต่สวนมูล ฟ้องหรือวันสืบพยาน ด้วยเหตุนี้จึงทําให้การเปิดเผยพยานหลักฐานในคดีอาญาระหว่างโจทก์และ จําเลยจึงแตกต่างกัน และส่งผลต่อการปฏิบัติที่แตกต่างกัน