การศึกษาอิทธิพลของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อกระบวนการนโยบายสาธารณะ: กรณีโรงไฟฟ้าพลังความร้อน (ถ่านหิน) กระบี่

Abstract

งานวิจัยชิ้นนี้มีวัถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการนโยบายสาธารณะ พลวัตรของนโยบายสาธารณะ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและวิธีการสร้างอิทธิพลของกลุ่มต่าง ๆ ต่อโครงการโรงไฟฟ้าพลังความร้อน (ถ่านหิน) กระบี่ ซึ่งมีวิธีการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพโดยการรวบรวมเอกสารที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์ในพื้นที่จังหวัดกระบี่และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งที่จังหวัดกระบี่และกรุงเทพฯ และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม แล้วทำการวิเคราะห์เพื่อหาคำตอบให้กับวัถุประสงค์การวิจัย

ผลการศึกษาพบว่ากระบวนการนโยบายของโครงการโรงไฟฟ้าพลังความร้อน (ถ่านหิน) กระบี่ ถูกกำหนดโดยหน่วยงานส่วนกลางผ่านคณะอนุกรรมการพยากรณ์และจัดทำแผนพัฒนากำลังการผลิตไฟฟ้าของประเทศและคณะอนุกรรมการพิจารณาปรับปรุงแผนพัฒนากำลังการผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย และลงมติเห็นชอบโดยคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.) ซึ่งมีลักษณะเป็นการกำหนดนโยบายแบบชนชั้นนำ แต่เมื่อเกิดการต่อสู้ของกลุ่มต่าง ๆ เพื่อสร้างอิทธิพลในกระบวนการนโยบาย รูปแบบการกำหนดนโยบายมีการเปลี่ยนแปลงซึ่งมีลักษณะตามตัวแบบกลุ่ม เป็นผลให้จุดสมดุลของนโยบายมีการเปลี่ยนแปลง ทำให้นโยบายคำนึงถึงผลประโยชน์หรือความต้องการของกลุ่มต่อต้านถ่านหินมากขึ้น การสร้างอิทธิพลของกลุ่มต่าง ๆ มีความแตกต่างกัน โดย กฟผ. ในฐานะหน่วยงานของรัฐก็มีอำนาจที่จะส่งผู้แทนเป็นคณะอนุกรรมการฯ และคณะกรรมการต่าง ๆ รวมไปถึงการสร้างเครือข่ายผ่านระบบราชการและผู้นำในท้องถิ่นเพราะสร้างความเข้าใจเรื่องโรงไฟฟ้าถ่านหินกระบี่ และการอุดหนุนงบประมาณในกิจกรรมหรือโครงการของท้องถิ่น รวมไปถึงการขอความร่วมมือจากเจ้าหน้าที่ตำรวจและทหาร ส่วนบริษัทเอกชนนอกจากการสนับสนุนเงินให้กลุ่มต่อต้านถ่านหินเพื่อเป็นค่าเดินทางและอาหารแล้วกลุ่มธุรกิจเอกชนในจังหวัดกระบี่มีการรวมกลุ่มกันแถลงการณ์และลงนามเพื่อสงสัญญาณแก่รัฐบาลในฐานะผู้กำหนดนโยบาย อีกทั้งยังสื่อสารกับผู้มีอำนาจในภาคส่วนต่าง ๆ ประชาชนที่เห็นด้วยกับโรงไฟฟ้าถ่านหินก็ได้กลายเป็นเครือข่ายของกฟผ. ส่วนประชาชนที่ต่อต้านถ่านหินได้เข้าร่วมเป็นเครือข่ายของกลุ่มต่อต้านถ่านหินและจัดกิจกรรม ชุมนุม แสดงออกเชิงสัญลักษณ์ทั้งในพื้นที่และที่กรุงเทพฯ นักการเมืองระดับชาติมีพรรคประชาธิปัตย์ได้ออกแถลงการณ์คัดค้านและข้อเสนอแนวทางอื่นในการผลิตไฟฟ้า ส่วนนักการเมืองท้องถิ่นมาทั้งที่เห็นด้วยและคัดค้านถ่านหิน ทั้ง 2 ฝั่งก็ออกมาแสดงความคิดเห็นตามหน้าสื่อ รวมไปถึงการเข้าร่วมเวทีสาธารณะต่าง ๆ กลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอีกกลุ่มคือสื่อมวลชนซึ่งสื่อมวลชนกระแสหลักค่อนข้างนำเสนอข่าวอย่างมีข้อจำกัดเพราะ กฟผ.เป็นผู้ซื้อโฆษณาด้วยทำให้การนำเสนอข่าวเป็นไปอย่างยากลำบาก แตกต่างจากสื่อกระแสรองโดยเฉพาะสื่อออนไลน์และช่องทีวีสาธารณะที่นำเสนอข่าวอย่างตรงไปตรงมากกว่า

The research’s purpose is to study stakeholders and how to influence the different groups on the Krabi Coal Power Plant Project. This research is the qualitative study.

The results showed that each group struggled for influencing on the policy process. They were different in terms of the group dimension and the dimensions of coal support and opposition. EGAT is authorized to send representatives to the subcommittee and other committees from the drafting process of the PDP and listening to the opinions of the public. Moreover, EGAT builds a network through the bureaucracy and subsidize budget for local activities or projects. Most private sector in Krabi, in addition to influencing on the indirect policy process by providing money to the anti-coal gathering for a travel and food expenses. Moreover, they have the statement, signing and sending a letter to the Prime Minister. It also communicates directly with the lobby and authorities in various sectors.

Citizens and local politicians who support coal-fired power plants have become EGAT's network. Through visiting with EGAT and posting support signs at their homes. As well as participating in activities supported and organized by EGAT. For people and many local politicians who oppose the use of coal in electricity production, they supported coal behind the scene and joined the coalition of anti-coal groups, led by NGOs. National Democrat Party politicians who occupied the majority vote in area, they have announced a statement of objections and proposals for alternative ways of generating electricity. Furthermore, the influence of the media, it was found that even though there is a lot of pressure from government agencies, the media was trying to present all sides of the news. However, the media confronted with the restrictions, especially in the purchase of advertising from relevant agencies. It appeared that there are public media and secondary streams that offer news is more various than the mainstream media.