ปัจจัยสู่ความสำเร็จของการนำนโยบายกองทุนหมู่บ้านไปปฏิบัติ: กรณีศึกษา กองทุนที่ได้รับการพัฒนาเป็นสถาบันการเงินชุมชน ในจังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยสู่ความสำเร็จของการนำนโยบายกองทุนหมู่บ้านไป ปฏิบัติ โดยที่กรณีศึกษาคือ กองทุนหมู่บ้านที่ได้รับการพัฒนาเป็นสถาบันการเงินชุมชนในจังหวัด สมุทรปราการ ผู้วิจัยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้รวบรวมจากเอกสาร การ สัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกต

ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า มีปัจจัยที่ส่งผลต่อความส าเร็จของการนำนโยบายกองทุนหมู่บ้านไป ปฏิบัติ ดังนี้1. ปัจจัยด้านความชัดเจนของนโยบาย มีลักษณะที่ส าคัญ ได้แก่ จะต้องมีเป้าหมายชัดเจน ในการดำเนินการ มีโครงสร้างการปฏิบัติงานที่ชัดเจน นอกจากนี้ยังมีการก าหนดมาตรฐานในการ ปฏิบัติงานที่ชัดเจนและมีการควบคุมตรวจสอบอย่างต่อเนื่อง 2. ปัจจัยด้านการสื่อสารขององค์การ มี ลักษณะที่ส าคัญ ได้แก่ การสื่อสารแนวทางการปฏิบัติมีความชัดเจน เที่ยงตรง สม่ าเสมอ รวมไปถึงมีการ ให้การสนับสนุนและช่วยเหลือจากส่วนบนของนโยบาย 3. ปัจจัยด้านศักยภาพขององค์การ มีลักษณะที่ ส าคัญ ได้แก่ โครงสร้างองค์การมีความแข็งแกร่ง บุคลากรมีคุณภาพและมีจำนวนที่เพียงพอ มีทรัพยากร ที่เพียงพอ และได้รับการสนับสนุนทรัพยากรจากทางการเมือง มีการประสานงานกับผู้บริหารอย่างมี ประสิทธิภาพ รวมไปถึงมีการประสานความร่วมมือและสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐ 4. ปัจจัยด้าน คุณลักษณะของผู้นำนโยบายไปปฏิบัติ มีลักษณะที่สำคัญ ได้แก่ ผู้ที่นำนโยบายไปปฏิบัติมีความเข้าใจ วัตถุประสงค์และสาระสำคัญของนโยบาย และมีทัศนคติที่ดีและมีความตั้งใจจริงต่อการดำเนินการตาม นโยบาย ยินยอมในการรับนโยบายจากส่วนกลางด้วยความเต็มใจ 5. ปัจจัยด้านการประสานความ ร่วมมือ มีลักษณะที่สำคัญ ได้แก่ ประธานกองทุนหมู่บ้านมีภาวะผู้นำ สมาชิกกองทุนหมู่บ้านมีส่วนร่วม มีความผูกพัน และยอมรับต่อกองทุนหมู่บ้าน

ผู้วิจัยมีข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ได้แก่ สำนักงานกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ (สทบ.) ต้องสร้างมาตรฐานโปรแกรมคอมพิวเตอร์และต้องอบรมคณะกรรมการ ต้องสร้างมาตรฐานการทวงหนี้ และสร้างความรู้ให้แก่คณะกรรมการ ต้องเพิ่มจำนวนเจ้าหน้าที่ สทบ. คู่มือการประเมินผลการ

ดำเนินงานต้องมีตัวชี้วัดเป็นวัตถุวิสัย คณะกรรมการกองทุนจะต้องทบทวนระเบียบของกองทุนเสมอ และจะต้องมีนโยบายจัดอบรมให้ความรู้และสร้างจิตสำนึกแก่สมาชิก รวมไปถึงสร้างความเข้าใจถึง ผลเสียจากการไม่ชำระหนี้คืน นอกจากนี้ผู้วิจัยขอเสนอข้อเสนอเชิงปฏิบัติ ได้แก่ คณะกรรมการกองทุน จะต้องเป็นคนดีและคนเก่ง รัฐต้องประเมินผลการด าเนินงานของกองทุนอย่างมีมาตรฐาน โดยอาศัย หลักธรรมาภิบาล การพิจารณาปล่อยเงินกู้จะต้องยึดตามระเบียบอย่างเคร่งครัด คณะกรรมการและ สมาชิกจะต้องสื่อสารกันบ่อยครั้ง ประธานกองทุนจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถ มีธรรมาภิบาล มี ภาวะความเป็นผู้นำสูง รวมไปถึงเสียสละและอุทิศตัวเพื่อชุมชน

นโยบายกองทุนหมู่บ้านดำเนินงานมาจนถึงปี2560 กองทุนหมู่บ้านใช้งบประมาณในการ ดำเนินการที่สูง ตั้งแต่เริ่มนโยบายจนปี2557 รัฐได้อนุมัติงบประมาณไว้166,895.8041 ล้านบาท นอกจากนี้ยังได้อนุมัติรายจ่ายตั้งแต่ปี2557-2560 อีกจ านวน 6,416.4807 ล้านบาท ในปี2559 เกิด การพัฒนาเป็นสถาบันการเงินชุมชนเพียงประมาณ 3,000 แห่ง ซึ่งมีจ านวนที่ค่อนข้างน้อย เมื่อพิจารณา จากงบประมาณที่เสียไปและจ านวนกองทุนที่เกิดขึ้นในปี2544 ซึ่งมีประมาณ 66,188 กองทุน ดังนั้น ผู้ มีอำนาจและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต้องพิจารณาถึงความคุ้มค่ากับการลงทุนในนโยบายกองทุนหมู่บ้าน เพื่อ กำหนดทิศทางว่านโยบายควรจะมีทิศทางอย่างไรต่อไปเพื่อให้เกิดประสิทธิผลและประสิทธิภาพสูงสุด