จินตนา อมรสงวนสินพาณิภัค สุขพรหม2023-05-222023-05-222009b206305https://repository.nida.ac.th/handle/662723737/6458วิทยานิพนธ์ (วทม. (การจัดการสิ่งแวดล้อม))--สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2552การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่ส่งผลต่อความ หลากหลายทางชีวภาพและการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการความหลากหลายทาง ชีวภาพของชุมชนบ้านป่าสักงาม รวมถึงศึกษาลักษณะ ระดับ และปัจจัยที่มีผลต่อการมีส่วนร่วม ของชุมชนในการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพของชุมชนบ้านป่าสักงาม อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ วิธีการศึกษาเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพและการวิจัยเชิงปริมาณ โดยรวบรวมข้อมูล จากแหล่งข้อมูลทุติยภูมิ ประกอบกับการการสัมภาษณ์เชิงลึก และใช้แบบสัมภาษณ์แบบมี โครงสร้าง จากประชาชนชุมชนบ้านป่าสักงาม จำนวน 100 ราย และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิติ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และการทดสอบสมมติฐานโดยใช้สถิติไคสแควร์ (Chi-Square Test) ผลการศึกษาพบว่า ผลจากการมีปฏิสัมพันธ์ติดต่อกับภายนอกชุมชน ประกอบกับ นโยบายการจัดการป่าไม้ของภาครัฐ และกระแสการพัฒนาตามระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมได้ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมขึ้นภายในชุมชนบ้านป่าสักงาม แยกพิจารณาตาม ช่วงเวลาได้ เป็น 3 ยุค คือ 1) ยุคการตั้งถิ่นฐาน เป็นช่วงเวลาการตั้งถิ่นฐานของชุมชน สภาพทั่วไป ของชุมชนยังคงเป็นสังคมเกษตรกรรม มีการนำภูมิปัญญาดั้งเดิมของชาวลัวะมาใช้ในการจัดการ ความหลากหลายทางชีวภาพ 2) ยุควิกฤตทรัพยากร เป็นช่วงเวลาที่มีการทำสัมปทานป่าไม้ และ การทำไม้นอกระบบภายในชุมชน ชุมชนได้เรียนรู้วิธีการทำไม้จากกลุ่มคนภายนอกที่เข้ามาใช้ ประโยชน์จากทรัพยากรป่าไม้ของชุมชน จึงทำให้ชุมชนละทิ้งภูมิปัญญาดั้งเดิมและหันเข้าสู่การทำ ไม้นอกระบบอย่างเต็มตัว ทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ โดยเฉพาะทรัพยากรป่าไม้กลายเป็นสินค้าหลักของชุมชน มีการใช้ทรัพยากรอย่างเกินขอบเขตจนเกิดความ เสื่อมโทรม และ กระทบต่อเคน และ 3) การเรียนรู้และปรับตัว เป็นช่วงเวลาที่ ชุมชนได้เรียนรู้วิธีการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ตามแนวพระราชดำริ จากการส่งเสริมของ หน่วยงานภาครัฐ และได้นำความรู้มาผสมสานกับภูมิปัญญาดั้งเดิมของชุมชนเพื่อใช้ในการ อนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางภาพในพื้นที่ป่าต้นน้ำลำธารซึ่ง เป็นที่ตั้งของชุมชน จนทรัพยากรป่าไม้ที่เคยเลี่ยมโหจนกลับคืนความสมบูรณ์ ในด้านการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการความหลากหลายทาง ภาพ ประชาชน ส่วนใหญ่ยังคงมีส่วนร่วมในการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพของชุมชนน้อย อีกทั้งมีความรู้ ความเข้าใจ และการรับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพในระดับ ต่ำ เนื่องจากการประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมการจัดการความหลากหลาย ทางชีวภาพอังกายในชุมชนยังไม่ทั่วถึง อีกทั้งประชาชนมีความคาดหวังต่อบทบาทของผู้นำชุมชน และบทบาทของนักพัฒนาในการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพในระดับสูง เนื่องจากผู้นำ ชุมชนและนักพัฒนามีบทบาทสำคัญในการกำหนดทิศทาง และกิจกรรมการจัดการความ หลากหลายทางการของชุมชน และจากการทดสอบสมมติฐานพบว่า การรับรู้ข้อมูลข่าวสาร ด้านการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพ และความคาดหวังต่อบทบาทนักพัฒนาในการ จัดการความหลากหลายทางชีวภาพของประชาชน มีความสัมพันธ์กับการมีส่วนร่วมของชุมชนใน การจัดการความหลากหลายทางชีวภาพของชุมชน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ข้อเสนอแนะที่ได้จากการศึกษาในครั้งนี้คือผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องควรจัดให้มีการอนุรักษ์และฟื้นฟูภูมิ ปัญญาดั้งเดิมของชุมชน และจัดให้มีกระบวนการถ่ายทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น ควบคู่กับการ ส่งเสริมความรู้ด้านการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ป่าต้นน้ำลำธารให้กับชุมชน อย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นการสร้างความเข้มแข็งและสร้างความยั่งยืนในการจัดการความหลากหลาย ทางชีวภาพของชุมชน385 แผ่นapplication/pdfthaผลงานนี้เผยแพร่ภายใต้ สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)ความหลากหลายทางชีวภาพ -- ไทย (ภาคเหนือ) -- วิจัยภูมิปัญญาท้องถิ่นชุมชนtext--thesis--master thesis10.14457/NIDA.the.2009.154