ดวงเดือน พันธุมนาวินปุณญรัสธิ์ ต่อไพบูลย์2024-12-132024-12-132024https://repository.nida.ac.th/handle/123456789/7018วิทยานิพนธ์ (ปรด. (การบริหารการพัฒนาสังคม))--สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2567สังคมทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทยได้เข้าสู่การมีประชากรสูงวัยที่อายุมากกว่า 60 ปี ในสัดส่วนที่มากกว่า 20% ของประชากรทั้งหมด จึงทำให้เกิดความต้องการบุคลากรที่จะทำหน้าที่ช่วยดูแลผู้สูงวัยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี แต่อย่างไรก็ตามปัญหาทางสังคมเกี่ยวกับผู้สูงวัยโดยเฉพาะปัญหาด้านการ กระทำต่อผู้สูงวัยที่รุนแรง ขาดความเคารพ หรือไม่ถูกกาลเทศะ ซึ่งอาจทำให้ผู้สูงวัยถูกทำร้ายทั้งร่างกายและจิตใจ จนทำให้เกิดความรู้สึกว่าตนเองด้อยค่าและมีสุขภาพจิตที่ไม่ดีได้ ดังนั้นการคัดกรองหรือประเมินบุคลากรที่จะต้องทำหน้าที่ดูแลผู้สูงวัย นอกจากควรจะต้องวัดความรู้ความสามารถในการดูแลด้านการดูแลและพยาบาลผู้สูงวัยแล้ว ยังควรวัดคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของความเป็นผู้ดูแลโดยเฉพาะด้านการมีความเอื้ออาทรและเข้าใจผู้สูงวัยด้วย จึงจะทำให้การดูแลและส่งเสริมผู้สูงวัยแบบองค์รวมมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ซึ่งแบบวัดเหล่านี้ยังมีไม่มากนัก การสร้างแบบวัดคุณลักษณะเหล่านี้บนพื้นฐานทฤษฎีทางจิตวิทยาเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงวัย จึงเป็นสิ่งจำเป็นเร่งด่วนในวงวิชาการและการปฏิบัติทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเพื่อสร้างและประเมินเครื่องมือวัดทางจิตลักษณะจำนวนสองแบบวัดโดยมีพื้นฐานมาจากทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของ Maslow ได้แก่ 1) แบบวัดความตั้งใจดูแลอย่างเอื้ออาทร สร้างตามความต้องการขั้นที่ 2 (Safety and Security Needs) และ 2) แบบวัดความไวรับรู้ความต้องการในผู้สูงวัย สร้างตามความต้องการขั้นที่ 3 (Love and Belonging Needs) และขั้น 4 (Esteem Needs) กลุ่มตัวอย่างรวมทั้งสิ้น 975 คน แบ่งเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มแรก เป็นนักศึกษาพยาบาลชั้นปีที่ 2 และชั้นปี 3 ในสังกัดมหาวิทยาลัยของรัฐและเอกชน หรือ มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ จำนวน 6 มหาวิทยาลัย จำนวน 804 คน ใช้วิเคราะห์ข้อมูลในขั้นการทดสอบคุณภาพรายข้อ การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจและเชิงยืนยัน และกลุ่มที่สอง เป็นผู้ให้บริการดูแลผู้สูงอายุที่ทำงานในศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ จำนวน 171 คน ใช้วิเคราะห์ข้อมูลในขั้นการประเมินความตรงของแบบวัด ผลการวิจัยปรากฏว่า ประการแรก แบบวัดความตั้งใจดูแลอย่างเอื้ออาทร มี 4 องค์ประกอบ ๆ ละ 3 ข้อ ได้แก่ 1) ความตั้งใจดูแลแบบไม่ก้าวร้าวไม่เอาเปรียบ 2) ความตั้งใจดูแลแบบไม่ทำร้ายจิตใจ และ 3) ความตั้งใจดูแลความปลอดภัยล่วงหน้า และ 4) ความตั้งใจดูแลแบบไม่ยกตนข่มท่าน รวมทั้งสิ้น 12 ข้อ สามารถอธิบายความแปรปรวนได้ 59.484 % ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันปรากฏความกลมกลืนของโมเดลกับข้อมูลเชิงประจักษ์ ค่าความเที่ยงของคะแนนของแบบวัดนี้ในกลุ่มผู้ให้บริการดูแลผู้สูงวัย มีดังนี้ 1) Cronbach’ s α = 0.876 2) McDonald’ s ω = 0.882 และ 3) Greatest Lower Bound= 0.944 เมื่อทดสอบความตรงของแบบวัด ปราฏว่า 1) ตัวแปรนี้มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลอย่างเอื้ออาทร (r =0.663, p<.01) และ 2) สามารถทำนายพฤติกรรมการดูแลอย่างเอื้ออาทรเพิ่มเติมจากตัวแปรจิตลักษณะ 5 ตัวแปร ได้อีก 6.70% อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ประการที่สอง แบบวัดความไวรับรู้ความต้องการในผู้สูงวัย มี 3 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ความไวต่อการต้องการการมีเกียรติ (ขั้น 4) จำนวน 4 ข้อ 2) ความไวต่อการต้องการ การเคารพและศักดิ์ศรี (ขั้น 4) จำนวน 3 ข้อ และ 3) ความไวต่อความรักและเอื้ออาทร (ขั้น 3) จำนวน 3 ข้อ รวมทั้งสิ้น 10 ข้อ สามารถอธิบายความแปรปรวนได้ 52.178 % ผลการวิเคราะห์ข้อมูลยังแสดงให้เห็นว่า อาจให้ความหมายองค์ประกอบออกเป็น 2 ประการได้อีกด้วย คือ 1) ความไวต่อการประเมินการปฏิบัติของผู้ดูแลผู้สูงวัยว่า การปฏิบัติของตนจะมีผลต่อความต้องการของผู้สูงวัยอย่างไร (คิดก่อนทำ) และ2) ความไวในการรับรู้ความต้องการของผู้สูงวัยที่เป็นปฏิสัมพันธ์จากการปฏิบัติของตน (ทำแล้วประเมินผล) ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยังปรากฏความกลมกลืนของโมเดลกับข้อมูลเชิงประจักษ์ ค่าความเที่ยงของคะแนนของแบบวัดนี้ในกลุ่มผู้ให้บริการดูแลผู้สูงวัย มีดังนี้ 1) Cronbach’ s α = 0.681 2) McDonald’ s ω = 0.637 และ 3) Greatest Lower Bound = 0.785 เมื่อทดสอบความตรงของแบบวัด ปราฏว่า 1) ตัวแปรนี้มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลอย่างเอื้ออาทร (r =0.594, p<.01) และ 2) สามารถทำนายพฤติกรรมการดูแลอย่างเอื้ออาทรเพิ่มเติมจากตัวแปรจิตลักษณะ 5 ตัวแปร ได้อีก 3.60% อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แบบวัดทั้งสองชุดที่สร้างใหม่นี้สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการคัดเลือกและประเมินผลบุคลากรที่จะทำหน้าที่ดูแลรักษาพยาบาลผู้สูงวัยในสถานที่ต่าง ๆ ได้ รวมทั้งสามารถนำไปใช้ทำวิจัยต่อยอดเพื่อศึกษาปัจจัยเชิงเหตุทางจิตสังคมของความตั้งใจดูแลอย่างเอื้ออาทรและความไวรับรู้ความต้องการของผู้สูงวัยส่วนข้อเสนอแนะในการวิจัยเครื่องมือวัด เช่น การเสนอทำการวิเคราะห์ความไม่แปรปรวนของโมเดลการวัด การเสนอปรับปรากฏการณ์หรือบริบทในแต่ละองค์ประกอบให้ชัดเจนและกว้างขวางมากยิ่งขึ้น เป็นต้น136 แผ่นapplication/pdfthaผลงานนี้เผยแพร่ภายใต้ สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบแสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)การดูแลผู้สูงอายุtext::thesis::doctoral thesis