สิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืน: ศึกษาความเหมาะสมของการใช้ทฤษฎีของ Elinor Ostrom ในประเทศไทย
| dc.contributor.advisor | บรรเจิด สิงคะเนติ | th |
| dc.contributor.author | อรทัย อินต๊ะไชยวงค์ | th |
| dc.date.accessioned | 2022-05-31T09:45:55Z | |
| dc.date.available | 2022-05-31T09:45:55Z | |
| dc.date.issued | 2017 | th |
| dc.date.issuedBE | 2560 | th |
| dc.description | วิทยานิพนธ์ (น.ด.)--สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2560 | th |
| dc.description.abstract | รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ได้บัญญัติรับรองสิทธิชุมชนในการจัดการ บำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพอย่างสมดุล และยั่งยืน ตั้งแต่รัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 จนถึงรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 และสิทธิชุมชนได้รับการออกแบบ ตามรัฐธรรมนูญให้มีสภาพบังคับใช้ได้ทันที แต่ในทางปฏิบัติหลักการสิทธิชุมชนในการจัดการ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมยังไม่ได้รับการตระหนักอย่างแท้จริง | th |
| dc.description.abstract | เนื่องจากระบบกฎหมายของประเทศไทยยอมรับสภาพบุคคลมี2 ประเภทเท่านั้น คือ บุคคล ธรรมดาและนิติบุคคล และให้ความสำคัญสิทธิของปัจเจกบุคคลและสิทธิของรัฐ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ ระบบกรรมสิทธิ์มีเพียง 2 ประเภท คือ กรรมสิทธิ์ของรัฐและกรรมสิทธิ์ทรัพย์สินส่วนบุคคล จึงทำให้ เกิดปัญหาการปรับใช้และการตีความกฎหมายรับรองสถานะของชุมชนมีลักษณะเป็นสภาพบุคคล หรือไม่ ปัญหาคำจำกัดความคำว่า “ชุมชน” ยังไม่ชัดเจนในทางปฏิบัติตามกฎหมาย จึงส่งผลทำให้ การปรับใช้และการตีความรับรองสถานะสิทธิชุมชนมีข้อจำกัดในทางกฎหมาย นอกจากนี้กฎหมายที่ เกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมกำหนดให้การจัดการทรัพยากรธรรมชาติต้อง ได้รับอนุญาตจากหน่วยงานของรัฐ ซึ่งไม่มีเนื้อหารับรองสิทธิของชุมชนในการจัดการ และใช้ประโยชน์ จากทรัพยากรธรรมชาติตามรัฐธรรมนูญ จึงเป็นเหตุให้เกิดข้อขัดแย้งในการนำแนวคิดเกี่ยวกับ การจัดการ และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ระหว่างหน่วยงานรัฐ เจ้าหน้าที่รัฐที่ยังคงบังคับใช้กฎหมายอีกด้านหนึ่ง และประชาชนหรือชุมชนอ้างสิทธิของตนตาม รัฐธรรมนูญในด้านอื่น ๆ จึงเกิดข้อพิพาทระหว่างหน่วยงานรัฐกับประชาชนหรือชุมชนขึ้นสู่การ พิจารณาของศาลมากขึ้น อย่างไรก็ตาม การปรับใช้และการตีความรับรองสถานะของชุมชนและ สถานะสิทธิชุมชนโดยศาลไม่เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ยังไม่มีความชัดเจนที่หยิบยกประเด็นสิทธิ ชุมชนในการพิจารณาพิพากษาขององค์กรตุลาการเป็นประเด็นหลัก | th |
| dc.description.abstract | ผลการศึกษาพบว่า หลักการสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญของไทยตั้งอยู่บนฐานความคิดว่า ชุมชนเป็นหน่วยหนึ่งของสังคมที่มีตัวตนทางกายภาพตามข้อเท็จจริง ซึ่งเป็นผลจากพัฒนาการทาง ประวัติศาสตร์ และความมีอยู่ของชุมชนเป็นข้อเท็จจริงที่รับรู้ได้โดยทั่วไปแม้ไม่ได้รับการรับรองไว้ ในกฎหมายเป็นการเฉพาะ ดังนั้น “ชุมชน” จึงมีสถานะเป็นนิติบุคคลโดยสภาพ (Real Corporation Theory) ชุมชนย่อมมีสิทธิและอ านาจหน้าที่ได้ตามสภาพความเป็นจริง สอดคล้องกับทฤษฎีนิติบุคคล โดยสภาพของ Otto von Gierke และสิทธิชุมชนในการจัดการ บำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จาก ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตามรัฐธรรมนูญมีลักษณะเป็นทรัพยสิทธิตามกฎหมายมหาชน เหนือทรัพย์สินสาธารณสมบัติของแผ่นดิน เป็นสิทธิตามรัฐธรรมนูญในลักษณะสิทธิทางทรัพย์สิน ในการจัดการ บำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมการใช้สิทธิของ ชุมชนในฐานะผู้ทรงสิทธิส่วนรวม ไม่ใช่เป็นการใช้สิทธิแสวงหาประโยชน์เชิงพาณิชย์หรือกรรมสิทธิ์ เด็ดขาดท านองเดียวกับกรรมสิทธิ์ของเอกชนเหนือทรัพย์สิน แต่เป็นการใช้สิทธิจัดการ บำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมภายใต้ความสมดุลและยั่งยืน ข้อความคิดนี้ ได้ขัดแย้งกับแนวคิดการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของประเทศไทยตามแนวคิดให้รัฐ ควบคุม ดูแลทรัพยากรธรรมชาติเพียงฝ่ายเดียว หรือรัฐให้เอกชนสัมปทานหรือแปรรูปเป็นรัฐวิสาหกิจ ตามแนวคิดของ Garrett Hardin แต่สอดคล้องกับแนวคิดให้ชุมชนเป็นผู้จัดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมของ Elinor Ostrom | th |
| dc.description.abstract | เมื่อนำแนวคิดของ Elinor Ostrom มาปรับใช้ พบว่า การที่จะรับรองและคุ้มครองให้สิทธิ ชุมชนมีผลในทางปฏิบัติอย่างแท้จริงนั้น จำเป็นต้องตีความรับรองสถานะชุมชนในฐานะเป็นผู้ทรงสิทธิ ตามรัฐธรรมนูญ โดยการนำเอาทฤษฎี “นิติบุคคลโดยสภาพ”มาสนับสนุน นอกจากนี้ ควรกำหนด นิยาม “ชุมชน”ให้มีความชัดเจน แต่ไม่จำต้องกำหนดรายละเอียดลงในกฎหมายทั้งหมดเพราะจะเป็น การจำกัดความหลากหลายที่เกิดขึ้นตามพัฒนาการทางสังคม โดยควรกำหนดเพียงตัวอย่างคำนิยาม และควรกำหนดคำนิยามหรือตีความรับรองสถานะสิทธิชุมชนในการจัดการ บำรุงรักษา และใช้ ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมือง ใช้ร่วมกัน ในลักษณะเป็นทรัพยสิทธิตามรัฐธรรมนูญ ทำนองเดียวกับ ภารจำยอม สิทธิอาศัย หรือสิทธิ เหนือพื้นดิน สิทธิเก็บกิน หรือภาระติดพันในอสังหาริมทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ภายใต้เงื่อนไขการใช้สิทธิชุมชนโดยไม่ขัดต่อความสมดุลและยั่งยืน ทั้งนี้ เพื่อให้เกิดดุลยภาพระหว่าง การสงวนรักษาทรัพยากรธรรมชาติไว้เพื ่อประโยชน์สาธารณะกับการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพขั้น พื้นฐานตามรัฐธรรมนูญของบุคคลและชุมชนในการจัดการ บำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จาก ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม นับได้ว่าแนวคิดของ Elinor Ostrom สามารถใช้เป็นแนวทาง ในการคุ้มครองสิทธิชุมชนในประเทศไทยได้อย่างสอดคล้องกับบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญและสภาพ ความเป็นจริงในสังคมไทย | th |
| dc.format.extent | 424 แผ่น | th |
| dc.format.mimetype | application/pdf | th |
| dc.identifier.doi | 10.14457/NIDA.the.2017.71 | |
| dc.identifier.other | b201157 | th |
| dc.identifier.uri | https://repository.nida.ac.th/handle/662723737/5846 | th |
| dc.language.iso | tha | th |
| dc.publisher | สถาบันบัณพิตพัฒนบริหารศาสตร์ | th |
| dc.rights | ผลงานนี้เผยแพร่ภายใต้ สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0) | th |
| dc.subject | วิทยานิพนธ์ได้รับรางวัลประจำปี 2561 | th |
| dc.subject | วิทยานิพนธ์ได้รับรางวัล | th |
| dc.subject | วิทยานิพนธ์รางวัลดีเยี่ยม | th |
| dc.subject.other | สิทธิชุมชน -- ไทย | th |
| dc.subject.other | การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ -- ไทย | th |
| dc.subject.other | กรรมสิทธิ์ -- กฎหมายและระเบียบข้อบังคับ | th |
| dc.title | สิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืน: ศึกษาความเหมาะสมของการใช้ทฤษฎีของ Elinor Ostrom ในประเทศไทย | th |
| dc.title.alternative | Community Rights in Balanced and Sustainable Management of Natural Resources and Environment with Balance and Sustainable: Study on Applicability of Elinor Ostrom’s Theory in Thailand | th |
| dc.type | text--thesis--doctoral thesis | th |
| mods.genre | Dissertation | th |
| mods.physicalLocation | สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์. สำนักบรรณสารการพัฒนา | th |
| thesis.degree.department | คณะนิติศาสตร์ | th |
| thesis.degree.grantor | สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ | th |
| thesis.degree.level | Doctoral | th |
| thesis.degree.name | นิติศาสตรดุษฎีบัณฑิต | th |