แนวทางการใช้ประโยชน์จากเปลือกทุเรียนและเปลือกมังคุดเป็นเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งและปุ๋ย : กรณีศึกษาอำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ และการดำเนินการการใช้ประโยชน์จากเปลือกทุเรียนและเปลือกมังคุด ศึกษาความต้องการและความเป็นไปได้ และเสนอแนวทางการส่งเสริมการผลิตเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งและปุ๋ยของกลุ่มเกษตรกรในอำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี ใช้แบบสัมภาษณ์ความคิดเห็นของเจ้าหน้าที่หน่วยงานภาครัฐ จำนวน 3 คน และแบบสอบถามความคิดเห็นของเกษตรกรและวิสาหกิจชุมชน จำนวน 200 คน โดยใช้ Triple Bottom Line มาเป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์แนวทางการใช้ประโยชน์จากเปลือกทุเรียนและเปลือกมังคุดเป็นเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งและปุ๋ย กรณีศึกษาอำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี โดยมี 3 ด้าน ได้แก่ ด้านเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม

จากการศึกษาพบว่า กลุ่มเกษตรกรในอำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี มีความต้องการในการลดปริมาณเปลือกทุเรียน และเปลือกมังคุด เกษตรกรจะใช้ประโยชน์หลักโดยการทำปุ๋ย แต่จะใช้ประโยชน์รอง เป็นเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่ง ส่วนเปลือกมังคุดใช้เป็นยารักษาโรค เชื้อเพลิงเขียวอัดแท่ง และการวิเคราะห์ความคุ้มค่าในการลงทุนการผลิตเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งพบว่ามีระยะเวลาคืนทุน 46 วัน เห็นได้ว่าการทำอาชีพผลิตเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งเป็นอาชีพที่มีความคุ้มค่า แนวทางการส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากเปลือกทุเรียนและเปลือกมังคุดเป็นเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งและปุ๋ย คือ 1) ด้านเศรษฐกิจ การใช้เศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรทดแทนการซื้อเชื้อเพลิงที่ใช้ในครัวเรือนและผลิตเพื่อจำหน่ายเชิงพาณิชย์ ซึ่งเป็นโอกาสในการสร้างเสริมรายได้ให้กับครัวเรือนและชุมชน 2) ด้านสังคม ส่งเสริมการพัฒนาคนและสังคมในชุมชนโดยการให้เกษตรกรในพื้นที่มีส่วนร่วมและทำให้เกิดการสร้างงานสร้างอาชีพ 3) ด้านสิ่งแวดล้อม สามารถใช้ประโยชน์จากเศษวัสดุที่เหลือใช้ โดยการกำจัดขยะและเศษเปลือกผลไม้เหลือทิ้ง ทั้งนี้เทคโนโลยีการเผาไหม้ เป็นการเปลี่ยนรูปชีวมวลด้วยความร้อน และความร้อนที่ได้จะถูกนำไปใช้ประโยชน์โดยตรง ไม่เป็นการเพิ่มปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ให้ชั้นบรรยากาศ (Carbon Zero) และลดการใช้ก๊าซ LPG ที่ใช้ในการหุงต้มภายในครัวเรือน ซึ่งก๊าซ LPG 1 ถัง (15 กิโลกรัม) เพราะชีวมวลจัดเป็นวัสดุที่ใช้คาร์บอนในการเจริญเติบโต มีค่า Emission Factor เท่ากับ 3.1133 kgCO2 eq./kg. พบว่าก๊าซ LPG 1 ถัง (15 กิโลกรัม) สามารถทดแทนได้โดยใช้เชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งจากเปลือกทุเรียน 47.10 กิโลกรัม และเชื้อเพลิงเขียวอัดแท่งจากเปลือกมังคุด 39.75 กิโลกรัม ตามลำดับ

This research aimed to examine the situations and the use of durian shells and mangosteen shells as fuel briquettes and fertilizers for farmers, examine the needs and feasibility to produce fuel briquettes and fertilizers, and recommend guidelines to promote the production of fuel briquettes and fertilizers for farmers in Kaeng Hang Maeo District, Chantaburi Province. The tools used consisted of interviews with three government officials and opinion survey of 200 farmers and entrepreneurs of community enterprises. The Triple Bottom Line was used as a tool for suggesting the guidelines namely economic, social, and environmental dimensions.

The study findings revealed that the farmers in Kaeng Hang Maeo District, Chantaburi Province wanted to reduce the amount of durian and mangosteen shells. Primarily, the farmers would make use of the shells as fertilizers, followed by fuel briquettes. Mangosteen shells were also used as medicine. The analysis of the pay back period of the production of fuel briquettes is of 46 days. It enhanced economic efficiency from the production of charcoal briquettes from agricultural residues instead of the purchase of household fuel e.g. LPG and production for commercial purposes. It also provided the opportunity to generate income for the households and the community 2) For the social dimension, it promoted the development of people and society in the community 3) For the environmental dimension, it made use of residues from natural resources and the environment, by eliminating wastes and fruit shells/waste and processing them. The combustion technology changed the form of biomass with heat and the derived heat was directly used. Biomass was a material requiring carbon for growth. Therefore, direct combustion did not increase the volume of carbon dioxide in the atmosphere (Carbon Zero) and it reduced the use of LPG in households. One LPG tank (15 kg) had the Emission Factor of 3.1133 kgCO2 eq./kg. It was found that one LPG tank (15 kg) could be replaced by using fuel briquettes produced from 47.10 kg of durian shells and 39.75 kg of mangosteen shells respectively.