การศึกษาวาทกรรม “ประชามติ” ของพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีผ่านรายการคืนความสุขให้คนในชาติ

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1. เพื่อค้นหาความหมายของวาทกรรม ประชามติ ของพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ที่ปรากฎอยู่ในในรายการคืนความสุขให้คนชาติ 2. เพื่อศึกษากระบวนการสร้างวาทกรรมในเรื่องการทำประชามติ ของพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ในรายการคืนความสุขให้คนชาติ โดยใช้ระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพเพื่อวิเคราะห์เนื้อหาของวาทกรรมในรายการคืนความสุขให้คนในชาติ รวมทั้งใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึกนักวิชาการด้านสื่อสารการเมือง , รัฐศาสตร์ และนิติศาสตร์ โดยนำแนวคิดเรื่องการวิเคราะห์วาทกรรมเชิงวิพากษ์ (Critical Discourse Analysis) ตามกรอบแนวคิด ของ Norman Fairclough แนวคิดวาทกรรม แนวคิดสัญวิทยาแนววิพากษ์ ทฤษฎีการสื่อสารมวลชนฝ่ายอำนาจนิยม เป็นกรอบในการวิเคราะห์

ผลการศึกษาพบว่า

1. ความหมายจากรายการคืนความสุขให้คนในชาติ มี 3 ประเภท คือ การอบรมสั่งสอน การวิวาทะฝ่ายตรงข้าม และการชี้แจงทำความเข้าใจ อยู่ภายใต้การกำกับความหมาย 3 ชุด ได้แก่ ประชาธิปไตยแบบ คสช. , วาทกรรมชุดความมั่นคง , วาทกรรมชุดพ่อเมือง (ขุนพล) โดยพบว่าการให้ความหมายที่เกิดขึ้นได้ส่งผลต่อการกำหนดอัตลักษณ์และลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างผู้สร้างวาทกรรมต่อประชาชนและฝ่ายตรงข้ามเพื่อนำไปสู่เป้าหมายในการออกเสียงประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญ

2. กระบวนการสร้างวาทกรรมรายการคืนความสุขให้คนในชาติ แสดงถึงการมีปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกันระหว่างปฏิบัติการทางวาทกรรมและปฏิบัติการทางสังคมวัฒนธรรม กล่าวคือ ปฏิบัติทางวาทกรรม แม้ผู้ศึกษาจะมีข้อจำกัดในการเก็บข้อมูลในขั้นกระบวนการผลิต เนื่องจากอยู่ในสภาวะเผด็จการอำนาจนิยมซึ่งมีลักษณะ ปิดบัง ซ้อนเร้น แต่ในส่วนของการกระบวนบริโภคตัวบท ก็แสดงให้เห็นว่าการแพร่กระจายของวาทกรรม ผู้สร้างวาทกรรมได้ตั้งใจเลือกช่วงเวลาในการทำการสื่อสารในช่วงเวลาไพร์มไทม์ในการสื่อสาร ผลิตซ้ำผ่านเครือข่ายวิทยุกระจายแห่งประเทศไทย และสื่อบุคคลในเครือข่ายอำนาจรัฐซึ่งมีผลอย่างมากกับการสื่อสารในการโน้มน้าวใจประชาชน ในส่วนปฏิบัติการทางสังคมวัฒนธรรมนั้น พบว่า มีความสอดคล้องกับบริบทสังคมที่มีความแตกแยกต้องการความสงบและฟื้นตัวจากเศรษฐกิจ รูปแบบการเมืองแบบอำนาจนิยม การเมืองแบบเลือกข้าง และการบังคับใช้กฎหมายพิเศษ อย่างเคร่งครัดตลอดระยะเวลาการออกเสียงประชามติ เหล่านี้ล้วนมีผลต่อการออกเสียงประชามติทั้งสิ้น

The objectives of this study are: 1. to find out the meaning of discourse “Referendum” of General Prayut Chan-o-cha in the TV program “Return of Happiness”, and 2. to study the process in producing the discourse about referendum of General Prayut Chan-o-cha in the TV program “Return of Happiness”. The methodology used herein is qualitative research in order to analyze the contents in discourse in the TV program “Return of Happiness”. Also, this study employed the in-depth interview with the scholars expertised in Political Communication, Political Science, and Law. Thereby, the scope of analysis is based on the concept of Critical Discourse Analysis by Norman Fairclough, the concept of discourse, the concept of Critical Semiology, and Authoritarian Theory. The study results show that:

1. There are 3 kinds of meanings in the TV program “Return of Happiness”, i.e. teaching, debate against the opponents, and explanation. These meanings are under the following 3 set of meaning governance including democracy in NCPO style, Discourse of Security, and Despotic Paternalism. It is found that the said meanings have effects on the establishment of identities and relationships between the owner of discourse and the opponents regarding the Referendum on the Draft of the Constitution.

2. The process in producing the discourse in the TV program “Return of Happiness” represents the interaction between Discourse Practice and Socio-cultural Practice. In case of Discourse Practice, the author had many limitations while collecting the data on production process due to dictatorship and authoritarianism, which was full of concealment. However, in case of consumption and publication of contents, it is evident that the owner of discourse deliberately chose to communicate with the viewers during the prime time by means of re-production via the network of The National Broadcasting Services of Thailand as well as personnels media within the state power. This is very effective and convincing among the people. Regarding Socio-cultural Practice, it is found that the practice is compliant to the social context, in which there are disharmony and need of peace and economic recovery. The political pattern of authoritarianism, necessity to take side, and strict enforcement of special laws throughout the time of referendum have had effects on the results of referendum.