ความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษ

Abstract

การศึกษาเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาหลักเกณฑ์เกี่ยวกับความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษว่าลักษณะของการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยเป็นพิเศษนั้นมีลักษณะอย่างไร รัฐควรมีหลักเกณฑ์ความรับผิดของรัฐในเรื่องของค่าตอบแทน หรือการเยียวยาความเสียหายแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษเป็นอย่างไร โดยมีเป้าหมายเพื่อเป็นแนวทำงในการพัฒนาแนวความคิดว่าด้วยความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษในระบบกฎหมาย อันมีนัยสำคัญอันจะนำไปสู่การพัฒนาหลักเกณฑ์ความรับผิดของรัฐที่จะเป็นประโยชน์ต่อประชาชน สังคม และประเทศชาติ ทั้งในทำงวิชาการและในทำงปฏิบัติ

วิธีการศึกษาแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ส่วนแรก เป็นการศึกษาหลักการพื้นฐาน แนวคิดทฤษฎี และพัฒนาการความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษ ส่วนที่สอง เป็นการศึกษาเปรียบเทียบความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษในระบบกฎหมายไทยและระบบกฎหมายต่างประเทศที่ผู้วิจัยเห็นว่ามีความสำคัญ พบว่า ไม่มีหลักเกณฑ์เกี่ยวกับความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษที่มีความแน่นอนชัดเจน เนื่องจากหลักเกณฑ์ที่มีอยู่นั้นครอบคลุมเฉพาะความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษเป็นเฉพาะกรณีเท่านั้น เช่น ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยบำเหน็จความชอบสาหรับเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานในจังหวัดชายแดนภาคใต้ พ.ศ. 2550 โดยรับรองหรือคุ้มครองเฉพาะเจ้าหน้าที่ซึ่งปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ หรือระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการให้บำเหน็จความชอบเป็นกรณีพิเศษ พ.ศ.2521 ที่คุ้มครองกรณีเจ้าหน้าที่ของรัฐได้รับความเสียหายจากการปราบปรามผู้กระทำผิดหรือปราบปรามโจรผู้ร้ายเท่านั้น เป็นต้น ทำให้มีเพียงหลักเกณฑ์ในกาหนดค่าตอบแทนความเสียหายแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษโดยตราขึ้นเป็นระเบียบต่างๆ ตามแต่ละภัยของความเสี่ยงภัยที่เจ้าหน้าที่ของรัฐได้รับตามบริบทของสังคมในขณะนั้นๆ โดยสร้างขึ้นมาเพื่อเยียวยาความเสียหายในลักษณะที่มีความจาเป็นเร่งด่วนเป็นรายๆ ซึ่งทำให้รัฐไม่สามารถสร้างหลักประกันความเสียหายให้แก่เจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษที่มีความแน่นอนชัดเจน นอกจากนี้จากการพิจารณาบทบัญญัติของกฎหมายที่บังคับใช้อยู่พบว่ามีปัญหาในหลายกรณี คือ ปัญหาการเป็นผู้ได้รับความเสียหาย ปัญหาเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ค่าตอบแทนความเสียหายแก่เจ้าหน้าที่รัฐ และปัญหาเกี่ยวกับสิทธิเรียกร้อง นอกจากนี้ทำให้เกิดปัญหาต่อระบบงบประมาณที่รัฐต้องสูญเสียเงินในระบบงบประมาณเป็นจานวนสูงในการเยียวยาความเสียหายให้แก่เจ้าหน้าที่ของรัฐจากการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษ

แนวทำงานในการดาเนินการเพื่อให้หลักเกณฑ์ความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษมีความชัดเจนและบังคับใช้อย่างมีประสิทธิภาพ คือ 1) รัฐควรมีกองทุนช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษ ทั้งในการให้การสนับสนุนส่งเสริมเครื่องมือหรืออุปกรณ์ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษ และการตอบแทนความเสียหายแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐกรณีได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต 2) รัฐควรตราพระราชบัญญัติเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษ โดยมีหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการเป็นผู้ได้รับความเสียหาย ด้านค่าตอบแทน ด้านการใช้สิทธิเรียกร้องที่มีความแน่นอนชัดเจน 3) รัฐควรกาหนดขั้นตอนและวิธีการในการปฏิบัติสาหรับการเยียวยาความเสียหายแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัยพิเศษเป็นกฎหมายกลาง 4) ให้ศาลปกครองเข้ามาพัฒนาหลักเกณฑ์ความรับผิดของรัฐต่อเจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติหน้าที่เสี่ยงภัย