กระบวนการสร้างสรรค์การสื่อสารด้วยแสง ในบริบทงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ในประเทศไทย

Abstract

กระบวนการสร้างสรรค์การสื่อสารด้วยแสง เป็นองค์ประกอบหนึ่งที่สำคัญในการสื่อสารเชิงอวัจนภาษา ที่ช่วยให้งานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ บรรลุวัตถุประสงค์ภายใต้โจทย์และข้อจำกัดของงาน โดยงานวิจัยนี้มุ่งศึกษาเพื่อ 1) เพื่อให้ทราบถึงเทคนิค วิธีการ และกระบวนการความคิดสร้างสรรค์ในการออกแสง ในการสื่อสารสำหรับงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ (Product Launch Even)) โดยนักออกแบบแสง (Lighting Designer) 2) เพื่อให้ทราบถึงวิธีการสื่อความหมายผ่านศิลปะการออกแบบแสง ภายใต้โจทย์ทางการตลาดและข้อจำกัดของงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ (Product Launch Event) ในบริบทของนักออกแบแสง (Lighting Designer) และ 3) นักออกแบบแสงรุ่นชำนาญงานพิเศษกับนักออกแบบแสงรุ่นใหม่ในประเทศไทย มีเทคนิค วิธีการ และกระบวนการความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบแสง รวมถึงวิธีการสื่อความหมายผ่านศิลปะการออกแบบแสงภายใต้โจทย์ทางการตลาดและข้อจำกัดของงานแตกต่างกันหรือไม่ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) ผ่านแนวคิดของของผู้ให้ข้อมูลหลักคือนักออกแบบแสงในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ในประเทศไทย 10 ท่าน และผู้ให้ข้อมูลรองคือผู้ควบคุมการผลิตงานกิจกรรมและควบคุมลำดับคิวการแสดง 7 ท่าน ผ่านการตอบแบบสอบถามและเครื่องบันทึเสียง เป็นเครื่องมือวิจัย ผลการศึกษาในส่วนที่ 1 พบว่า "แสง" ในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ พัฒนาความคู่ไปกับเทคโนโลยีที่ทันสมัย ทำให้นักออกแบบแสงจำเป็นจะต้องเรียนรู้วิธีการใช้อุปกรณ์และเทคโนโลยีใหม่ๆ เพื่อนำไปปรับประยุกต์ในการเลือกไช้เทคนิค และวิธีการ ในการออกแบแสงคงควบคู่ไปกับความรู้ ร่วมกับประสบการณ์ที่ได้สั่งสมมา เพราะในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์แต่ละงานจะมีโจทย์และข้อกำหนดที่แตกต่างกัน ในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์แต่ละงาน นักออกแบบแสงเองต้องทำงานร่วมกับ ทีมอื่นๆ เสมอ ดั้งนั้นนักออกแบบแสงจึงต้องมีทักษะทั้งทางด้านการแก้ไขปัญหา และด้านความคิดสร้างสรรค์ควบคู่ไปกับสุนทรียะในการออกแบบแสง เพื่อทำให้การสื่อสารภายใต้โจทย์และข้อจำกัด และเกิดการยอมรับในผลงาน สอดคล้องกับกระบวนการคิดสร้างสรรค์ (A Systemm Model of Creativity) ของ Csikszentmihalyi (1996) รวมถึงผลสรูปที่ว่าเทคนิค และวิธีการออกแบบแสงเมื่อต้นสามารถสอนกันได้ (Exolicit Knowedge) ส่วนเรื่องของรสนิยม ความคิดสร้างสรรค์ และการพลิกแพลงเลือกใช้เทคนิคในเวลาที่เหมาะสม เป็นสิ่งที่นักออกแบบแสงแต่ละคนต้องเรียนรู้และฝึกฝนทักษะ (Tacit Knowledge) เพื่อให้เป็นลายเซ็นหรือลักษณะเฉพาะบุคคลรวมถึงเป็นส่วนประกอบที่จะทำให้งานออกแบบแสงประสบความสำเร็จในแง่การสื่อสารผ่านแสงในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์กับทั้งผู้ร่วมงานและเจ้าของงานอีกด้วย ประกอบกับผลการศึกษาในส่วนที่ 2 พบว่า "แสง" คือองค์ประกอบหนึ่งในการสื่อสารในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ เพราะแสงทำให้การมองเห็นผลิตภัณฑ์ และช่วยสร้างบรรยากาศงานให้เป็นไปตามแนวคิดหลักของงาน โดยวัตถุประสงค์ของการใช้แสงเพื่อเป็นการดึงดูดสายตา และสร้างความโดดเด่น หรือเป็นไปเพื่อการเน้นย้ำถึงลักษณะเฉพาะและอัตลักษณ์ขององค์กรของผลิตภัณฑ์นั้นๆ สามารถสร้างความตื่นตาตื่นใจให้เกิดภาพจำในช่วงการเปิดตัวผลิตภัณฑ์อีกด้วยโดยการสร้างสรรค์รูปแบบงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ เกิดขึ้นจากโจทย์ทางการตลาดของสินค้าที่เป็นตัวกำหนดสาร (Message) ที่เจ้าของผลิตภัณฑ์ต้องการจะสื่อสาร ดังนั้นการออกแบบแสงในงานเปิดตัวผลิตภัณฑ์ ภายใต้วัตถุประสงค์หรือแนวคิด (Concept) ของงานที่ถูกสร้างสรรค์มาเพื่อนำเสนอสารทางการตลาด จึงมีส่วนสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกัน นอกจากนั้นการออกแบบแสงยังต้องสัมพันธ์กับข้อจำกัดอื่นๆ ทั้งเรื่องสิ่งแวดล้อม, เทคโนโลยี, ศิลปะและความรู้ทางด้านวิศวกรรม ซึ่งองค์ประกอบเหล่านี้ นักออกแบบแสงจะต้องคำนึงถึงร่วมกับการตีความหมายเพื่อเลือกใช้อุปกรณ์ในการสร้างสรรค์การออกแบบแสงเพื่อสื่อความหมายให้บรรลุวัตถุประสงค์อย่างมีศิลปะ ผ่านการตีความโจทย์ของแต่ละคนด้วยประสบการณ์และสุนทรียะที่ถูกสั่งสมมาตามยุคสมัย เชื่อมโยงกับการพัฒนาของอุปกรณ์และเทคโนโลยีที่เอื้ออำนวนวยต่อการสร้างสรรค์มากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งที่นักออกแบบแสงต้องพบเจอยู่เสมอคือการปรับเปลี่ยนหน้างาน ทั้งในรูปแบบที่สามารถแก้ไขปรับปรุงให้เสร็จสมบูรณ์ก่อนเริ่มงาน และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกะทันหันในช่วงระหว่างงานแสดง ทำให้นักออกแบบแสงต้องมีการออกแบบและจัดเตรียมแผนสำรองไว้หลายรูปแบบ ตามประสบการณ์และการคาดการล่วงหน้าของแต่ละคน เพื่อให้งานที่เกิดขึ้นไม่สะดุดและมีความสมบูรณ์มากที่สุดตามความตั้งใจของทุกฝ่าย