แนวทางการพัฒนาห้องค้นคว้าเพื่อการเรียนรู้ในยุคที่สร้างความพลิกผันทางเทคโนโลยี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลการให้บริการห้องค้นคว้า วิเคราะห์ช่องว่างในการพัฒนาการให้บริการห้องค้นคว้า และเสนอแนวทางที่เหมาะสมของการพัฒนาการให้บริการห้องค้นคว้าในยุคที่สร้างความพลิกผันทางเทคโนโลยี ตามหลักการบริหารเชิงดุลยภาพ (Balanced Scorecard) ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ โดยได้มีการสัมภาษณ์ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานห้องสมุดมหาวิทยาลัย ในเครือข่ายคณะทำงานความร่วมมือระหว่างห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา ฝ่ายเทคโนโลยีสารนิเทศ จำนวน 7 แห่ง มีการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถามจำนวน 381 คน โดยการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย โดยมีการคำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่าง จากสูตรของ Yamane (1967, อ้างถึงใน ธานินทร์ ศิลป์จารุ, 2549, น. 47) จากนักศึกษาที่เข้ามาใช้บริการห้องค้นคว้าของสำนักบรรณสารการพัฒนา สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ เพื่อให้ความคิดเห็นต่อการเป็นห้องค้นคว้า วิเคราะห์ข้อมูลแบบสัมภาษณ์ด้วยวิธีสังเคราะห์เนื้อหา โดยจับประเด็นจากข้อมูลที่สัมภาษณ์ จัดหมวดหมู่ และสรุปสาระสำคัญจากการสัมภาษณ์ในประเด็นที่ศึกษา วิเคราะห์ข้อมูลแบบสอบถามด้วยสถิติเชิงพรรณนา ใช้การแจกแจงความถี่ ร้อยละ ส่วนรายด้าน และโดยรวมจะเปรียบเทียบเป็นค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัย พบว่า เมื่อนำการบริหารเชิงดุลยภาพมาประยุกต์ใช้ในการประเมินผลการให้บริการห้องค้นคว้า มีแนวทางที่เหมาะสมต่อการบริหารจัดการห้องค้นคว้า ดังนี้ 1) มุมมองด้านประสิทธิผลการให้บริการ พบว่า ผู้ใช้บริการเข้ามาใช้งานห้องค้นคว้าเพื่อการศึกษา การค้นคว้า การอบรม การวิจัย การเรียนรู้ตามอัธยาศัย เพิ่มพูนความรู้ เพิ่มทักษะการคิดอย่างสร้างสรรค์ แลกเปลี่ยนเรียนรู้เป็นกลุ่ม การนำเสนองาน การสร้างแรงบันดาลใจจากการชมภาพยนตร์ และการศึกษารูปแบบใหม่ผ่านการเล่นบอร์ดเกม 2) มุมมองด้านผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย พบว่า ผู้ใช้บริการห้องค้นคว้า มีความคิดเห็นต่อการเป็นห้องค้นคว้า ในภาพรวมอยู่ในระดับที่ไม่ต้องปรับปรุงเลยดีอยู่แล้ว 3) มุมมองด้านการบริหารจัดการภายในเพื่อการให้บริการ พบว่า (1) ด้านการวางแผน มีการนำข้อเสนอแนะ/ข้อร้องเรียนของผู้ใช้บริการมาวางแผนเพื่อดำเนินการแก้ปัญหา มีการนำสถิติต่าง ๆ มาวางแผนในการจัดหางบประมาณการให้บริการห้องค้นคว้า (2) ด้านการดำเนินงาน มีการกำหนดค่านิยมหลักในการทำงาน การกระจายอำนาจหน้าที่ความรับผิดชอบและการตัดสินใจไปในแต่ละส่วนงาน พร้อมกับส่งเสริมให้บุคลากรทำงานเป็นทีม (3) ด้านการติดตามและประเมินผล มีการติดตามและประเมินผลความคืบหน้าของงานที่ดำเนินการตามแผน มีการประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้บริการต่อการใช้งานห้องค้นคว้า วิเคราะห์ ตรวจสอบปัญหา และประเมินความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้น (4) ด้านการพัฒนา มีการประเมินวิเคราะห์ข้อดี ข้อเสีย พร้อมกับนำปัญหาที่เกิดขึ้นไปปรับปรุงพัฒนา และวางแผนการดำเนินงานของการให้บริการห้องค้นคว้าอย่างต่อเนื่อง ตามข้อเสนอแนะของผู้ใช้บริการ เทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไป และศึกษาการสร้างนวัตกรรมต่าง ๆ จากห้องสมุดมหาวิทยาลัยอื่น ๆ 4) มุมมองด้านการเรียนรู้และพัฒนา พบว่า (1) ด้านระบบการเข้าใช้งานห้องค้นคว้า ผู้ใช้บริการสามารถจองห้องค้นคว้าได้หลายช่องทาง ระบบมีการแจ้งเตือนล่วงหน้าของการบริการห้องค้นคว้าผ่านแอพพลิเคชั่นและรองรับระบบปฏิบัติการที่หลากหลาย (2) ด้านสิ่งอำนวยความสะดวก มีการปรับปรุงระบบเครือข่ายให้เอื้อต่อการใช้บริการห้องค้นคว้า และภายในห้องค้นคว้ามีสิ่งอำนวยความสะดวกที่จำเป็นและตรงต่อการใช้งาน รวมถึงมีการออกแบบและตกแต่งที่ทันสมัย และมีความปลอดภัย (3) ด้านการแนะนำการใช้งานห้องค้นคว้า มีการแนะนำการใช้งานห้องค้นคว้าแก่ผู้ใช้บริการได้อย่างถูกต้อง (4) ด้านการอบรมการเข้าใช้งานห้องค้นคว้า มีการเรียนรู้และการฝึกปฏิบัติงานไปพร้อมการทำงานจริง (On Job Training: OJT) และมีการส่งเสริมให้ห้องค้นคว้ามีความเป็นวัฒนธรรมสีเขียว เป็นวัฒนธรรมที่ประหยัดพลังงาน