ปัญหากฎหมายลิขสิทธิ์เกี่ยวกับการนำงานอันมีลิขสิทธิ์ประเภทดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงมาดัดแปลงโดยวิธีการ Remix

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหากฎหมายลิขสิทธิ์เกี่ยวกับการนำงานอันมีลิขสิทธิ์ประเภทดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงมาดัดแปลงโดยวิธีการ Remix แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียง มาตรการทางกฎหมายลิขสิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงของประเทศไทย ต่างประเทศและระหว่างประเทศ ทั้งนี้ เพื่อวิเคราะห์ปัญหากฎหมายลิขสิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงว่าจะละเมิดลิขสิทธิ์หรือจะได้รับการยกเว้นตามกฎหมายหรือจะได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายลิขสิทธิ์หรือไม่ เพียงใด ตลอดจนกำหนดแนวทางและข้อเสนอแนะทางกฎหมายที่เหมาะสมสำหรับการแก้ไขปัญหากฎหมายที่เกิดขึ้นจากการ Remix งานดังกล่าวด้วย

ปัจจุบันมีผู้นำผลงานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงอันมีลิขสิทธิ์ของผู้อื่นมาดัดแปลงใหม่ด้วยวิธี Remix ซึ่งก่อให้เกิดปัญหากฎหมายลิขสิทธิ์แก่ผู้ที่เกี่ยวข้องหรือสนใจในผลงาน Remix เช่น ปัญหาการละเมิดลิขสิทธิ์ ปัญหาการอ้างข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ในผลงาน Remix และปัญหาการให้ความคุ้มครองงาน Remix ในฐานะที่เป็นผลงานดัดแปลง แต่เมื่อพิจารณาพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 (แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ.2558) พบว่ามิได้มีขอบเขตที่จะใช้สำหรับพิจารณาปัญหาการละเมิดลิขสิทธิ์ของผลงาน Remix ปัญหาการอ้างข้อยกเว้นมิให้ถือว่าละเมิดลิขสิทธิ์ของผลงาน Remix รวมทั้งปัญหาการให้ความคุ้มครองลิขสิทธิ์ของผลงาน Remix อย่างชัดเจนเท่าที่ควร

จากการศึกษากฎหมายและคำพิพากษาของศาล รวมทั้งความเห็นของนักวิชาการในต่างประเทศและระหว่างประเทศ ซึ่งได้แก่ ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศอังกฤษและประเทศออสเตรเลีย พบว่าแม้กลุ่มประเทศทั้งสามนี้จะมิได้มีบทบัญญัติของกฎหมายลิขสิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงไว้อย่างชัดเจนแต่กลับปรากฏว่าได้มีคำพิพากษาของศาลที่ได้ตัดสินคดีที่เกี่ยวข้องกับการ Remix ไว้เป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะประเทศสหรัฐอเมริกาที่ได้ยอมรับว่าผลงานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงในรูปแบบของการ Remix นี้เป็นงานดัดแปลงอย่างหนึ่งที่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายลิขสิทธิ์ และได้กำหนดหลักเกณฑ์สำหรับศาลเพื่อใช้ในการพิจารณาว่าการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงระดับใดจึงจะเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ รวมทั้งให้การยอมรับว่าผลงาน Remix ควรได้รับการยกเว้นมิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ส่วนประเทศอังกฤษก็ได้มีความเห็นของนักวิชาการทางกฎหมายที่ให้การยอมรับผลงาน Remix ว่าควรอยู่ในรูปแบบของงานดัดแปลงและยังได้กำหนดหลักเกณฑ์การพิจารณาเกี่ยวกับการละเมิดลิขสิทธิ์ในกรณีที่มีการนำงานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงอันมีลิขสิทธิ์ของผู้อื่นไปใช้ประกอบการ Remix ทั้งยังมีความเห็นทางวิชาการที่ให้การยอมรับว่างาน Remix อาจตกอยู่ภายใต้ข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์หากงาน Remix นั้นมีลักษณะเป็นการล้อเลียนงานต้นฉบับ ส่วนประเทศออสเตรเลียนั้นก็ได้มีแนวคำพิพากษาและความเห็นของนักวิชาการในทำนองเดียวกันกับประเทศอังกฤษ

โดยสรุปแล้วผู้วิจัยมีความเห็นว่าควรเสนอแนะโดยกำหนดขอบเขตเพื่อให้ศาลใช้พิจารณาคดีที่เกิดขึ้นว่าการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียงในระดับใดจึงจะเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์หรือไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ รวมทั้งจะได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายลิขสิทธิ์ด้วย นอกจากนี้ ได้เสนอแนวทางในการตีความบทบัญญัติมาตรา 32 วรรคแรกแห่งพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 (แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ.2558) เพื่อให้ครอบคลุมถึงการ Remix งานดนตรีกรรมและสิ่งบันทึกเสียง โดยให้ศาลคำนึงถึงวัตถุประสงค์และลักษณะของการใช้งาน รวมถึงการใช้งานดังกล่าวไม่มีลักษณะทางการค้าหรือไม่แสวงหาผลกำไรเพื่อการศึกษา ลักษณะของงานที่มีลิขสิทธิ์ จำนวนและสาระสำคัญของส่วนที่เกี่ยวข้องกับงานที่มีลิขสิทธิ์โดยรวม และผลกระทบของการใช้ประโยชน์ทางการตลาดที่อาจเกิดขึ้น หรือมูลค่าของงานที่มีลิขสิทธิ์ ทั้งนี้ เพื่อให้เกิดความชัดเจนและสอดคล้องกับการพัฒนาทางเทคโนโลยีต่อไปในอนาคต

This thesis aims to study the problems on the Copyright Law in relation to adapting of copyright works namely music work and sound recording by means of remixing. To this extent, the research aims to study principles, theories related to remixing of music work and sound recording, legal measures under the Copyright Law which related to remixing of music work and sound recording in Thailand, foreign jurisdictions as well as international perspective. This is to analyze problems regarding the adaptation of copyright works namely music work and sound recording, specifically to consider whether the act should be exempted or be protected under the Copyright Law or not. Also, the scope of such protection will be analyzed. This is to propose appropriate guidelines and proposals in order to solve the problems occurred from remixing of copyright works.

Nowadays, there are people adapting music and sound recording of others by means of remixing. This led to copyright-related problems for related stakeholders who are involved in or interested in such remixed works; for instance, copyright infringement problems, copyright infringement exemption problems and problems related to the protection of such remixed works as adaptation works under the Copyright Law. However, after considering the Copyright Act B.E.2537(1994) (amended in 2015), the study found that there is no clear-cut provision which can be implemented with copyright infringement problems concerning remixed works, copyright infringement exemption problems for such works as well as the problems with regards to the protection of remixed works.

Based on the study of laws, court judgments, together with opinions of international academics in foreign countries namely the United States of America (USA), United Kingdom (UK) and Australia, it is appeared that these countries do not clearly prescribe copyright law in relation to remixing musical work and sound recording. However, it is eminent from several court judgments adjudicating the case which involved with remixing. Especially in the United States of America (USA), it has been admitted that musical work and sound recording in a form of remixing is regarded as adaptation of copyright work being protected under copyright law. Additionally, it stipulates a principle for the court in order to consider whether in which level of remixing can be regarded as copyright infringement, and to admit that remixing shall be an exception to copyright infringement. In the United Kingdom (UK), there is an opinion of legal academic admitting that remixing should be in a form of adaptation work. It also stipulates a principle in order to consider copyright infringement in the case where applying musical work and sound recording which belong to others with remixing. Furthermore, there is an academic opinion admitting that remixed work may fall into an exception to copyright infringement if such remixed work is in a form of a parody of the original work. In Australia, it is appeared to have court judgment and opinion of academics in the same direction to the United Kingdom (UK).

In summary, the Author is of a view that it should clearly stipulate a principle and limitation for the court to adjudicate the case whether in which level of remixing of musical work and sound recording can be deemed or not to be deemed as copyright infringement, and to be protected under copyright law. In addition, the Author presents the interpretation of the provision under the Copyright Act B.E.2537(1994) (amended in 2015) Section 32 first paragraph, to be comprehensive for remixing of musical work and sound recording. The court shall consider its objective, characteristics of use, and such use is not for sale or for profit, but for educational purpose. Moreover, the court shall consider characteristics of copyright work, quantity, substance of a part that related to copyright work as a whole, and effects of the use of marketing or the value of copyright work. These are for the purpose of being clear and consistent with future technological developments.