การประยุกต์ภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับการดำรงชีพในการขับเคลื่อนการพัฒนาสู่ชุมชนเข้มแข็ง: กรณีศึกษาชุมชนคีรีวง อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช

Abstract

การศึกษาการดำรงชีพในชนบทควรคำนึงถึงบริบทของท้องถิ่นและพลวัตทางสังคมและสิ่งแวดล้อมระดับชุมชน รวมทั้งการเรียนรู้ของคนในชุมชน เพื่อนำทรัพยากรที่มีอยู่มาสร้างสรรค์และใช้ประโยชน์ ผ่านการประยุกต์ภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ให้เหมาะกับยุคสมัย การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับการดำรงชีพในชุมชนคีรีวง อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช 2) ศึกษาการขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชนคีรีวงสู่ความเป็นชุมชนเข้มแข็ง และ 3) วิเคราะห์การนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้เพื่อการขับเคลื่อนการพัฒนาสู่ชนชนเข้มแข็งของชุมชนคีรีวง การดำเนินการวิจัยใช้แนวทางการวิจัยเชิงคุณภาพ รวบรวมข้อมูลภาคสนามโดยใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีการจัดหมวดหมู่ การวิเคราะห์เหตุผลเชิงตรรกะ การสังเคราะห์และการตีความ ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนคีรีวงได้นำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาประยุกต์ผ่านการพัฒนากระบวนการผลิต การตลาด และการรวมกลุ่มอาชีพขึ้นอย่างหลากหลายในชุมชน ทำให้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ามามีบทบาทสำคัญต่อการขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชน โดยเป็นเครื่องมือในการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ มาจำหน่าย ซึ่งช่วยยกระดับการดำรงชีพ ก่อให้เกิดรายได้อย่างต่อเนื่อง อีกทั้งเป็นการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของสมาชิกชุมชนในการพัฒนาไปสู่การเป็นชุมชนเข้มแข็ง ทั้งด้านสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม สิ่งที่ท้าทายสำหรับชุมชนคีรีวง คือ การหาแนวทางในการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นให้ดำเนินไปควบคู่กับยุทธวิธีการดำรงชีพที่และสามารถรักษาความเป็นเป็นชุมชนที่เข้มแข็งได้อย่างยั่งยืน

The study of rural livelihood should realize local contexts and socio-environmental dynamics at the community level. At the same time, it should focus on learning of community members pertaining to creative and beneficial resource utilization through local wisdom application appropriate for changing conditions. These research aims were: 1) to investigate the application of local wisdom related to livelihood in Kiriwong community, Lansaka district, Nakhon Sri Thammarat province; 2) to find out community development movement towards a strengthened community; 3) to analyze the use of local wisdom in mobilizing community development movement toward a strengthened community. The research was undertaken following the qualitative research approach in which field data collection was done by means of in-depth interview and observation. Data were analyzed through typological analysis, logical reasoning, data synthesis and data interpretation. It was found that Kiriwong community utilized local wisdom and applied through processes of producing and marketing various products, as well as organizing occupational groups within the community. As a result, livelihood related local wisdom became crucial for mobilizing community development as it formed an important instrument in creating various products to be sold to improve the livelihood of community members and bring about supplementary income generating activities continuously. This was followed by the connected community-based tourism development. This change helped enhancing the development towards a strengthened community in social, economic and environmental dimensions. Challenges facing Kiriwong community was finding an appropriate way to combine local wisdom conservation together with livelihood adaptation that enables in maintaining the community strength sustainably.