การนำหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดีมาใช้ในการพัฒนากฎหมายบริษัทจำกัดในประเทศไทย

Abstract

ดุษฎีนิพนธ์นี้ศึกษาวิจัยในเรื่องการนำหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดีมาใช้ในการพัฒนากฎหมายบริษัทในประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอรูปแบบกฎหมายบริษัทเอกชนจำกัด ที่สอดรับกับหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดีในระดับสากล เพราะระบบกฎหมายบริษัทในประเทศไทย ยังไม่เหมือนกฎหมายบริษัทต่างประเทศที่ได้รวมเอาบริษัททุกประเภทไว้ในกฎหมายเดียวกัน อีกทั้งประมวลกฎหมายและพาณิชย์ ในส่วนบริษัทจำกัด ยังมีพัฒนาการที่แตกต่างจากกฎหมายบริษัทมหาชนจำกัดในประเด็นความสอดรับกับหลักการกำกับดูแลกิจการ ซึ่งหากได้มีการพัฒนากฎหมายบริษัทจำกัด จะทำให้เป็นเครื่องมือสำคัญของผู้ประกอบการเพื่อการแสวงหากำไรในระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมที่มีความยั่งยืน

การศึกษาวิจัยนี้ได้ใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการศึกษากฎหมายเปรียบเทียบ พบว่า กฎหมายบริษัทจาก 3 ประเทศ คือ สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา ในระบบ Common Law และประเทศญี่ปุ่น ในระบบ Civil Law ซึ่งแนวคิดการพัฒนารูปแบบและเนื้อหากฎหมายบริษัท จากเดิมที่เป็นทฤษฎีผู้ถือหุ้นเป็นสำคัญ กลายมาสู่ทฤษฎีบริษัทรูปแบบผู้มีส่วนได้เสียซึ่งสอดคล้องกับหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดีมากขึ้น โดยกฎหมายบริษัทของทั้งสามประเทศมีกำหนดหน้าที่และความรับผิดของกรรมการเพื่อสร้างการมีหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดี และการให้ความสำคัญแก่ผู้มีส่วนได้เสียกลุ่มต่าง ๆ ขณะที่กฎหมายบริษัทจำกัดของไทย หลายมาตราที่สัมพันธ์กับหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดี ยังคงได้รับอิทธิพลจากรูปแบบทฤษฎีบริษัทที่ให้ความสำคัญกับผู้ถือหุ้น มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2472

ดุษฎีนิพนธ์นี้ มีข้อเสนอแนะว่า ประเทศไทยควรมีการปฏิรูปกฎหมายบริษัทจำกัดของไทย โดยการนำหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดี มาใช้ในการพัฒนากฎหมาย เพื่อให้มีการบริหารจัดการบริษัทในมาตรฐานที่ไม่แตกต่างกันระหว่างบริษัทเอกชนจำกัดกับบริษัทมหาชนจำกัด ส่วนรูปแบบการแก้ไขปรับปรุงอาจเป็นการแก้ไขเพิ่มเติมในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เป็นรายมาตรา หรือ การยกร่างใหม่โดยรวมกฎหมายบริษัทจำกัดกับกฎหมายบริษัทมหาชนจำกัดเข้าไว้ด้วยกัน ในส่วนการพัฒนา Soft Law นั้น เสนอให้มีหลักการกำกับดูแลกิจการที่ดีสำหรับบริษัทที่ไม่ได้อยู่ในตลาดหลักทรัพย์ เป็นการเฉพาะ เพื่อเป็นการเตรียมบริษัทเอกชนขนาดกลางและขนาดใหญ่ ให้พร้อมในการแปรสภาพเป็นบริษัทมหาชนเพื่อเข้าสู่ตลาดหลักทรัพย์ หากมีความประสงค์

สำหรับบริษัทเอกชนขนาดใหญ่ ที่ไม่ได้เข้าตลาดหลักทรัพย์ ควรมีการผลักดันให้เกิดบรรษัทภิบาลที่ดีในบริษัทเหล่านี้ โดยใช้กฎหมายบริษัทจำกัดของไทยเป็นเครื่องมือผลักดัน ดังเช่นกรณีกฎหมายบริษัทของต่างประเทศที่กำหนดให้คณะกรรมการมีหน้าที่ในการจัดทำรายงานแผนการดำเนินการของบริษัท ที่มีประเด็นเรื่องสังคมและสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ธุรกิจเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน เฉกเช่นบริษัทจดทะเบียน

This dissertation studied the application of good corporate governance to develop corporation law in Thailand. Its objective was to propose a model of law on private limited companies that accords with the principle of good governance at the international level. This is because corporation law in Thailand is not like in other countries where they combine all types of companies in one law. Further, the provision on private limited companies of the Civil and Commercial Code has been developed differently from that of the law on public limited companies regarding its consistency with corporate governance. If the law on private limited companies undergoes development, it will become a tool for entrepreneurs to sustainably seek profits in the capitalist economy.

This research applied the qualitative approach using the comparative law analysis technique. The findings indicated that corporation law of 3 countries including the United Kingdom, the United States under the common law system, and Japan under the civil law system changed the model and content related to their corporation law based on the old theory whereby shareholders were key to the one that involved stakeholders. This is more consistent with the principle of good corporate governance. The law in these countries imposes duties and responsibilities of members to create the principle of good corporate governance and focus on stakeholders of various groups. While several sections of the law on private limited companies in Thailand go well with the principle of good corporate governance, they have been influenced by the theory that focuses on the shareholders since 1923.

This dissertation puts forward a recommendation that Thailand should reform its law on private limited companies by applying the principle of good corporate governance to develop the law. The goal is to manage companies under the same standard between private limited companies and public limited companies. Amendments may be in a form of additional amendments against sections of the Civil and Commercial Code. Alternatively, a new law may be drafted by combining the law on private limited companies and public limited companies together. In terms of soft law development, there should be a principle of good corporate governance for companies not listed under the stock exchange. This is to prepare medium and large-sized private companies to be ready for their transformation to public limited companies for the stock exchange if they wish.

For large private limited companies that do not enter the stock exchange, there should be a push for corporate governance among them. The law on private limited companies may be used as a tool like corporation law in other countries that impose duties and responsibilities of members to prepare a company operation report containing social and environmental issues so that a company may develop sustainably like in a case of a registered company.