การระงับข้อพิพาทในสัญญาทางปกครองโดยอนุญาโตตุลาการ

Abstract

การศึกษาเรื่องนี้เป็นการศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการนําวิธีการระงับข้อพิพาททางเลือก โดยอนุญาโตตุลาการมาใช้ระงับข้อพิพาทที่เกิดขึ้นจากสัญญาทางปกครอง โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาถึงหลักการระงับข้อพิพาทในสัญญาทางปกครองโดยวิธีการอนุญาโตตุลาการ รวมทั้ง ปัญหาการใช้บังคับพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ พ.ศ. 2545 กับการระงับข้อพิพาทในสัญญา ทางปกครอง เนื่องจากสัญญาทางปกครองเป็นสัญญาที่มีลักษณะพิเศษ โดยมุ่งเน้นให้ภารกิจในการจัดทํา บริการสาธารณะของรัฐบรรลุผล และมุ่งคุ้มครองประโยชน์มหาชนหรือประโยชน์สาธารณะมากกว่า ประโยชน์ของเอกชนเสมอ ดังนั้น สัญญาทางปกครองจึงต้องมีผลบังคับเพื่อให้ประโยชน์สาธารณะ บรรลุผลได้แม้จะต้องกระทบต่อเอกชนคู่สัญญาก็ตาม จึงเป็นผลให้สัญญาทางปกครองมีข้อกําหนดพิเศษ ให้คู่สัญญาฝ่ายรัฐมีอํานาจหรือเอกสิทธิ์เหนือคู่สัญญาฝ่ายเอกชน แต่ในขณะที่มาตรา 15 แห่งพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ พ.ศ. 2545 ได้บัญญัติให้สัญญาระหว่างหน่วยงานของรัฐ กับเอกชนไม่ว่าจะเป็นสัญญาทางปกครองหรือไม่ก็ตาม คู่สัญญาอาจตกลงให้ใช้วิธีการอนุญาโตตุลาการ ในการระงับข้อพิพาทได้และให้สัญญาอนุญาโตตุลาการดังกล่าวมีผลผูกพันคู่สัญญา จึงอาจทําให้เกิด ข้อโต้แย้งในประเด็นปัญหาว่า การนําอนุญาโตตุลาการซึ่งเป็นวิธีการระงับข้อพิพาททางเลือก ทางการค้าและทางธุรกิจมาใช้ระงับข้อพิพาทในสัญญาทางปกครอง จะขัดกับหลักกฎหมายปกครอง หรือไม่ รวมไปถึงปัญหาเรื่องความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับสัญญาทางปกครองของผู้ทําหน้าที่ อนุญาโตตุลาการ วิธีพิจารณาชั้นอนุญาโตตุลาการ ตลอดจนการคัดค้านคําชี้ขาดและการบังคับตาม คําชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการที่ปัจจุบันยังคงเป็นไปในแนวทางเดียวกับการระงับข้อพิพาทในสัญญา ทางแพ่ง การศึกษาเรื่องนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาเปรียบเทียบกับกฎหมาย เกี่ยวกับสัญญาทางปกครองของประเทศฝรั่งเศส และสัญญาของรัฐของประเทศสหรัฐอเมริกา รวมไปถึงวิธีการระงับข้อพิพาทอันเกิดจากสัญญาเหล่านั้น เป็นเกณฑ์ในการวิเคราะห์เรื่องการระงับ ข้อพิพาทในสัญญาทางปกครองโดยอนุญาโตตุลาการในประเทศไทย จากการศึกษาปรากฏแนวทางการแก้ไขสภาพปัญหาดังกล่าว ดังนี้ประการแรก เสนอให้ แก้ไขบทบัญญัติมาตรา 15 แห่งพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ พ.ศ. 2545 โดยให้สัญญา ทางปกครองที่จะกําหนดให้ใช้การระงับข้อพิพาทโดยวิธีการอนุญาโตตุลาการต้องผ่านความเห็นชอบ จากคณะรัฐมนตรีตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กําหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกา รวมทั้งให้มีการจัดตั้ง คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทเกี่ยวกับสัญญาทางปกครองขึ้นเพื่อเป็นทางเลือกในการระงับ ข้อพิพาทให้แก่คู่สัญญา ประการที่สอง เสนอให้ศาลปกครองซึ่งมีหน้าที่ในการวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท เกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง รวมถึงการคัดค้านคําชี้ขาดและการบังคับตามคําชี้ขาด ของอนุญาโตตุลาการในสัญญาทางปกครอง ต้องเคร่งครัดกับการดําเนินการทบทวนหรือตรวจสอบ คําชี้ขาดให้เป็นไปตามที่กฎหมายกําหนด