มาตรการและกลไกทางกฎหมายในการประกอบกิจการ : ศึกษากรณี การขออนุญาตประกอบกิจการโรงแรม

Abstract

มาตรการทางกฎหมายที่ใช้ในการควบคุมการประกอบกิจการ เป็นเครื่องมือหนึ่งของรัฐที่นำมาใช้ในการจัดระเบียบการประกอบอาชีพหรือการประกอบกิจการของประชาชน ซึ่งแตกต่างกันไปตามรูปแบบของการควบคุมกำกับดูแลของระบบกฎหมาย โดยระบบอนุญาตเป็นมาตรการหลักที่หลายประเทศนิยมนำมาใช้ในการควบคุมการประกอบอาชีพหรือการประกอบกิจการของประชาชน แต่อย่างไรก็ดีมักมีข้อโต้แย้งอยู่ว่าระบบดังกล่าวเป็นการจำกัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล ไม่สอดคล้องกับสภาวการณ์ปัจจุบัน เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินของภาคธุรกิจ ส่งผลต่อการพัฒนาและขยายตัวทางเศรษฐกิจให้เป็นไปอย่าล่าช้า และเป็นที่มาของการทุจริตและประพฤติมิชอบในสังคม

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ได้มุ่งศึกษาประเด็นปัญหากฎหมายเกี่ยวกับมาตรการและกลไกทางกฎหมายในการประกอบกิจการโรงแรม โดยมีขอบเขตการศึกษาเฉพาะกรณีอาคารโรงแรมที่สร้างใหม่เพื่อใช้ในการประกอบธุรกิจโรงแรม โดยได้ศึกษาแนวคิดว่าด้วยสิทธิและเสรีภาพในการประกอบอาชีพของประชาชน การปฏิรูปกฎหมายเพื่อการส่งเสริมกิจการประกอบกิจการในภาคธุรกิจทั้งในต่างประเทศและของประเทศไทย ประกอบกับวิเคราะห์ปัญหาที่เกี่ยวกับการดำเนินการตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขการดำเนินการต่างขั้นตอนต่าง ๆ ในการอนุญาตตามกฎหมาย เพื่อนำไปสู่การปรับปรุงรูปแบบมาตรการในการควบคุมการประกอบกิจการโรงแรมให้สอดคล้องกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจและสภาพการณ์ปัจจุบัน โดยลดทอนกลไกของรัฐให้มีความผ่อนคลาย สะดวก และรวดเร็ว แต่ยังคงไว้ซึ่งประสิทธิภาพของรัฐในการควบคุมหรือกำกับดูแลการประกอบกิจการโรงแรม

จากการศึกษาพบว่ามีประเด็นปัญหาสำคัญ 3 ประการ คือ 1) ปัญหาความทับซ้อนและความไม่เป็นเอกภาพของกฎหมายที่เกี่ยวกับการขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงแรม อันส่งผลให้ผู้ประกอบกิจการจะต้องดำเนินการขอใบอนุญาตหลายใบสำหรับกิจการเดียวกัน 2) ปัญหาในกระบวนการและขั้นตอนการขออนุญาตประกอบกิจการโรงแรม ซึ่งมีกระบวนการที่ค่อนข้างยุ่งยากและมีหลายหน่วยงานเข้ามาเกี่ยวข้องในการใช้ดุลพินิจในการพิจารณาอนุญาตที่ก่อให้เกิดความล่าช้า และ 3) รูปแบบที่เหมาะสมในการควบคุมกำกับการประกอบกิจการโรงแรม ซึ่งในปัจจุบันการควบคุมการดำเนินการประกอบกิจการโรงแรมของประเทศไทยอยู่ภายใต้รูปแบบระบบอนุญาตอันส่งผลกระทบต่อการใช้สิทธิและเสรีภาพของผู้ประกอบการค่อนข้างมาก สร้างภาระในการดำเนินการ และไม่สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของสภาพสังคมและเศรษฐกิจ

โดยผู้วิจัยเห็นว่ามีความจำเป็นอย่างยิ่งในการทบทวนความเหมาะสมของกฎหมายเพื่อให้มีกฎหมายเท่าที่จำเป็น และยกเลิกหรือปรับปรุงกฎหมายที่หมดความจำเป็นหรือไม่สอดคล้องกับสภาพการณ์ หรือที่เป็นอุปสรรคต่อการดำรงชีวิตหรือการประกอบอาชีพของประชาชนและเพื่อพัฒนากฎหมายที่บังคับใช้อยู่ให้มีประสิทธิภาพ โดยเปลี่ยนแนวความคิดการควบคุมการประกอบกิจการโรงแรมที่ใช้มาตรการควบคุมอย่างเคร่งครัดในรูปแบบระบบอนุญาต เพื่อลดระดับการควบคุมกำกับดูแลตามความสำคัญของกิจการเป็นเพียงมาตรการการควบคุมเท่าที่จำเป็นในรูปแบบของการจดแจ้ง ที่มุ่งเน้นไปในทางส่งเสริมและกำกับกิจการ (Better Regulation) เพื่อเป็นการยกมาตรฐานการประกอบกิจการโรงแรม อำนวยความสะดวกแก่ผู้รับบริการ รวมทั้งสร้างความปลอดภัยในแง่ของมาตรฐานผู้ให้บริการทางพาณิชย์ธุรกิจเกี่ยวกับโรงแรม ลดอุปสรรคขั้นตอนและภาระต้นทุนในการประกอบกิจการของประชาชนที่จำเป็นต้องให้มีการพัฒนาแก้ไขเปลี่ยนแปลงบทบัญญัติกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการประกอบกิจการโรงแรมให้เหมาะสมสอดคล้องกับบริบทของสังคมและเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป

Legal measures are one of the tools that governments use to oversee businesses. Legal measures are implemented as a regulatory tool that aims to regulate people conduct and engagement in occupation or business practices, which its implementation differs among each legal system. The permit system is mainly adopted and implemented by different countries as a regulatory tool to oversee people’s behavior and conduct on occupation engagement or business conduct. The permit system, however, is argued to be restrictive on people’s rights and freedom, unaligned with the current conditions and obstruct business operations which hinders economic development and becomes a source of misconduct and corruption.

This thesis aims to examine legal issues related to legal measures that are used to regulate hotel operations. The scope of this study will focus on newly built buildings that are purposely built for hotel operations. This study will examine the issue of people’s rights and freedom of occupation, law reform to promote business in Thailand and other countries, and analyze problems related to the current guidelines and conditions for hotel permit applications which would lead to a reform of hotel regulations to be aligned with the current economic conditions by reducing regulatory burden while retaining regulatory power to oversee hotel operations.

This study identified 3 important problems of hotel regulations. 1) Laws that are related to permits to operate a hotel are incoherent, which several permits are required to operate a hotel. 2) Procedures to obtain a hotel permit are cumbersome and involve many government agencies, which lead to delays in decision making. 3) The current permit system severely restricts hotel operators' rights and freedom, creates excessive burden, and is unaligned with current economic and social conditions.

The author argues that law reforms should be implemented to examine the appropriateness of existing laws to ensure that only necessary laws are maintained while unnecessary laws or laws that are unable to cope with current conditions, obstruct people’s livelihood or occupation are revoked or amended, and to improve the efficiency of the laws within the legal system. The current hotel regulations could be reformed by changing the current regulatory approach from a restrictive permit system towards a more relaxed approach by using a registration system to regulate necessary matters. This regulatory change proposal would focus on implementing better regulation to increase hotel operation standards, facilitate hotel operations, reduce procedure and costs burden. For this reason, the current hotel law should be amended to ensure regulatory appropriateness with changing social and economic conditions.