การจัดการพลังงานชุมชนอย่างยั่งยืน : กรณีศึกษาชุมชนนาเหลืองอำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการจัดการพลังงานชุมชนของตำบลนาเหลือง อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน รวมถึงศึกษาองค์ประกอบความสำเร็จในการจัดการพลังงานชุมชนของตำบลนาเหลือง อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน และศึกษาปัญหา/อุปสรรคและในกระบวนการจัดการพลังงานชุมชน

งานวิจัยนี้ได้ยึดแนวทางการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยได้กำหนดแนวทางศึกษาและรวบรวมข้อมูลเพื่อได้ข้อมูลที่ครบถ้วน ถูกต้อง รอบด้านและครอบคลุมในทุกมิติด้วยการศึกษาเอกสาร (Documentary Study) การสัมภาษณ์ (In-depth Interview) กับผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 15 คน การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม (Non-Participant Observation) และการประชุมกลุ่ม (Focus Group) ทำการตรวจสอบข้อมูลโดยใช้วิธีการตรวจสอบสามเส้า (Triangulation) สำหรับวิธีในการวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และได้นำข้อมูลที่รวบรวมมาจัดหมวดหมู่ตามหัวข้อ ทำการวิเคราะห์หาความสอดคล้องของเนื้อหา ตีความโดยยึดหลักตรรกะและเทียบเคียงกับแนวคิดทฤษฎีควบคู่กับบริบทของสังคม วัฒนธรรม สภาพเศรษฐกิจ ของชุมชนที่ศึกษา

ผลการศึกษาในภาพรวมพบว่าพลังงานชุมชนจะยั่งยืน สิ่งสำคัญคือการบริหารจัดการพลังงานชุมชนเพื่อก่อให้เกิดพลังงานอย่างยั่งยืนได้นั้น ควรสร้างแนวทางการบริหารจัดการพลังงานชุมชนอย่างเป็นรูปธรรมและเห็นผลในเชิงประจักษ์ โดยอาศัยกระบวนการทั้ง 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การจัดองค์กร การชี้นำ (ภาวะผู้นำและการจูงใจ) และการควบคุมองค์กร นอกจากกิจกรรมหลักทางการจัดการทั้ง 4 ขั้นตอนนี้ยังมีกิจกรรมอื่นๆ ที่ช่วยสนับสนุนกระบวนการจัดการให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล เช่น การตัดสินใจ การจัดการเชิงกลยุทธ์ การจัดการทรัพยากรมนุษย์ การบริหารกลุ่ม และการจัดการสภาพแวดล้อมระหว่างประเทศ เป็นต้น ทั้งนี้ กิจกรรมการจัดการหลักและกิจกรรมที่สนับสนุนการจัดการจะก่อให้เกิดการจัดการพลังงานได้อย่างยั่งยืน นอกจากนี้ยังต้องคำนึงถึงปัจจัยภายนอก เช่น การสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอกทั้งภาครัฐและเอกชน อบต.นาเหลือง พลังงานจังหวัด และปัจจัยภายใน การมีส่วนร่วมของชาวบ้านในชุมชน ตลอดจนแผนพลังงานชุมชนที่ชาวบ้านร่วมกันสร้างขึ้น ซึ่งจะเป็นตัวกำหนดทิศทางการพัฒนาพลังงานและเกิดการจัดการพลังงานชุมชนอย่างยั่งยืน

This research aims at: studying the process of The Sustainable Community Energy Management with A Case Study of Nalueng Community in Wiangsa District of Nan Province; analyzing the achievement conditions for sustainable community energy management in Nalueng Community; and examining problems and obstacles to the sustainable community energy management.

The research data collecting and analyzing is based on qualitative research methodology comprising of documentary review, in-depth interview, non-participant observation and focus group. Methodological triangulation was employed for guarding against researcher bias and checking out accounts from different informants. Regarding on data analysis, the research made use of content analysis, data categorizing and interpreting, and logical analysis to seek for the linkage between the concepts, theories, relevant researches, and the targeted community context, including its societal, cultural and economic conditions.

The research found that the sustainable community energy depended on its concrete management that could lead to pragmatic outcomes. This could be accomplished through the four steps in the management process: planning, organizing, leading (leadership and motivation) and controlling. Other than these activities, methods for supporting the efficient and effective management process were for examples decision-making, strategic management, human resource management, group management and the management of international environment. However, there were both internal and external factors leading to the sustainable community energy management. External factors were: supports from both public and private sectors, including Tambon Nalueng Administrative Organization and the provincial energy office. Regarding on internal factors, these were community residents’ participation, and community energy plan which was made by the community residents, and would become determinant for the energy development direction of the community.