ปัญหาการเลี้ยงดูเด็กและการจัดสวัสดิการชุมชนในเมือง: ศึกษากรณี 4 ชุมชนในเขตวังทองหลาง กรุงเทพมหานคร

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาปัญหาการเลี้ยงดูเด็กและการจัดสวัสดิการเด็กในชุมชนเมือง 4 ชุมชน 2) เพื่อศึกษาแนวทางการแก้ไขปัญหาการเลี้ยงดูเด็กของบิดามารดาในชุมชนเมือง 3) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาการจัดสวัสดิการเด็กที่สอดคล้องกับปัญหาและความต้องการของคนในชุมชนเมือง ด้วยวิธีวิจัยแบบผสมทั้งวิธีวิจัยเชิงปริมาณและวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงปริมาณในการเก็บรวบรวมข้อมูลครอบครัวที่มีเด็กตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 4 ปี ในภาพรวมของทั้ง 4 ชุมชน และวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพซึ่งเป็นวิธีหลัก โดยการสัมภาษณ์เจาะลึกกับผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญทั้ง 4 ชุมชน จำนวนทั้งสิ้น 26 คน ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการเลี้ยงดูเด็กที่มีข้อจำกัดในอนาคต คือ บ้านรับเลี้ยงเด็กที่บางส่วนเริ่มปิดตัวลงไป เพราะค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูเด็กมีราคาสูง อีกทั้งอัตราการเกิดของเด็กในชุมชนที่ลดลง และการเลี้ยงดูเด็กโดยคนในครอบครัว ไม่สามารถตอบสนองข้อจำกัดของครอบครัวในชุมชนเมืองที่ส่วนใหญ่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างครอบครัวเป็นรูปแบบครอบครัวเดี่ยวมากขึ้น ส่วนรูปแบบการเลี้ยงดูเด็กที่มีความเหมาะสมกับครอบครัวในชุมชนเมือง คือ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กก่อนวัยเรียน มีอาคารสถานที่ที่มั่นคงเป็นสัดส่วนและค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูเด็กมีราคาถูก เพราะมีการดำเนินงานภายใต้คณะกรรมการชุมชน ทำให้ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานและองค์กรต่างๆ แต่มีข้อจำกัดด้านเวลาในการรับส่งเด็กยังไม่สอดคล้องกับการทำงานของผู้ปกครองในชุมชนเมืองและยังขาดบุคลากรที่จบหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยมาเป็นผู้นำการพัฒนา และบ้านร่วมพัฒนาเด็ก มีการเลี้ยงดูเด็กจำนวนมาก เพื่อให้มีค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูเด็กในราคาถูก ซึ่งรองรับต่อผู้ปกครองภายในชุมชนที่มีรายได้น้อย แต่มีข้อจำกัดด้านพื้นที่คับแคบและไม่เป็นสัดส่วน ไม่สามารถจดทะเบียนสถานรับเลี้ยงเด็กอย่างเป็นทางการได้ อีกทั้งหน่วยงานและองค์กรที่มีความต้องการให้ความช่วยเหลือเข้าถึงได้ยาก การศึกษาครั้งนี้มีข้อเสนอแนะให้ส่งเสริมเนอร์สเซอรี่ชุมชนที่รวบรวมข้อดีและลดข้อจำกัดของรูปแบบการเลี้ยงดูเด็กในแต่ละชุมชน คือ เนอร์สเซอรี่ชุมชนที่มีการรับเลี้ยงเด็กเล็ก ดำเนินงานภายใต้การก ากับดูแลของคณะกรรมการชุมชน ร่วมประสาน ติดตามและสร้างมาตรฐานการดำเนินงานที่ดี ยืดหยุ่นระยะเวลาการดำเนินงานให้รองรับกับการทำงานของผู้ปกครองในชุมชนเมือง มีค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูเด็กในราคาถูก อีกทั้งการเข้ามามีส่วนร่วมของชมรมผู้สูงอายุที่สมัครใจเลี้ยงดูเด็กเพื่อหารายได้เสริม และเป็นการสร้างคุณค่าแก่ผู้สูงอายุในการเลี้ยงดูบุตรหลานภายในชุมชนให้เติบโตเป็นบุคลากรที่มีคุณภาพ