พลวัตการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติบนพื้นฐานทุนทางสังคมในชุมชนคลองทะเล จังหวัดพังงา
Publisher
Issued Date
2017
Issued Date (B.E.)
2560
Available Date
Copyright Date
Resource Type
Series
Edition
Language
tha
File Type
application/pdf
No. of Pages/File Size
177 แผ่น
ISBN
ISSN
eISSN
Other identifier(s)
Identifier(s)
b203184
Access Rights
Access Status
Rights
ผลงานนี้เผยแพร่ภายใต้ สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)
Rights Holder(s)
Physical Location
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์. สำนักบรรณสารการพัฒนา
Bibliographic Citation
Citation
ธีระพงษ์ วงษ์นา (2017). พลวัตการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติบนพื้นฐานทุนทางสังคมในชุมชนคลองทะเล จังหวัดพังงา. Retrieved from: https://repository.nida.ac.th/handle/662723737/6107.
Title
พลวัตการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติบนพื้นฐานทุนทางสังคมในชุมชนคลองทะเล จังหวัดพังงา
Alternative Title(s)
The dynamics of natural resource protection based on social capital in Klongtalay community, Phang-Nga province
Author(s)
Advisor(s)
Editor(s)
item.page.dc.contrubutor.advisor
Advisor's email
Contributor(s)
Contributor(s)
Abstract
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษากระบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่ม
ชาวบ้านและพลวัตของการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติโดยชุมชน บนพื้นฐานทุนทางสังคมในชุมชน
คลองทะเล 2) เพื่อศึกษาลักษณะของทุนทางสังคมที่ชุมชนน ามาใช้ขับเคลื่อนการปกป้อง
ทรัพยากรธรรมชาติ 3) เพื่อศึกษาผลของการน าทุนทางสังคมมาใช้ขับเคลื่อนในกระบวนการปกป้อง
ทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน การด าเนินการวิจัยเป็นไปตามแนวทางการวิจัยเชิงคุณภาพ รวบรวม
ข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกกับผู้ให้ข้อมูลที่ส าคัญ 15 ราย และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม
วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการท าความเข้าใจกับความหมาย การจัดหมวดหมู่ การวิเคราะห์หาความเชื่อมโยง
การสังเคราะห์และการตีความเพื่อเปรียบเทียบกับแนวคิดที่เกี่ยวข้องและบริบทของพื้นที่ศึกษา
ผลการศึกษาพบว่า ชาวบ้านในชุมชนคลองทะเลมีการเคลื่อนไหวอย่างเป็นกระบวนการและ มีพลวัตในการพยายามปกป้องทรัพยากรธรรมชาติจากการบุกรุกของกลุ่มทุนและส่งผลกระทบต่อวิถี การดำรงชีวิตของคนในชุมชน โดยอาศัยทุนทางสังคมเป็นฐานในการขับเคลื่อน ทุนทางสังคมของ ชุมชนคลองทะเลมี 2 ประเภท คือ 1) ทุนทางสังคมที่มีอยู่เดิมภายในชุมชน เป็นความสัมพันธ์ที่ยึดโยง ด้วยระบบคิดตามความเชื่อในหลักศาสนาอิสลามและความเป็นเครือญาติ ซึ่งส่งผลให้คนในชุมชนมี การผูกโยงเป็นเครือข่ายผ่านกิจกรรมทางศาสนาและทางสังคม โดยมีการผลิตซ้ำค่านิยม บรรทัดฐาน ทางสังคม และความเป็นกลุ่มก้อนของคนในชุมชน 2) ทุนทางสังคมที่เชื่อมโยงเป็นเครือข่ายกับ ภายนอกชุมชน ซึ่งเกิดขึ้นผ่านการสนับสนุน/ช่วยเหลือของกลุ่มและองค์การภายนอก กลุ่มและ องค์การเหล่านี้มีปฏิสัมพันธ์ต่อกัน ผ่านการพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดและเรียนรู้ แล้วพัฒนาต่อ นำไปสู่การปฏิบัติ ที่ปรากฏในรูปของปฏิบัติการภาคประชาสังคมที่ถูกใช้เป็นกลไกในการเคลื่อนไหว
เพื่อปกป้องทรัพยากรธรรมชาติที่เชื่อมโยงกับการดำรงชีพของคนในชุมชน ด้วยการต่อรองกับกลุ่มทุน ที่บุกรุกมาใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และเจ้าหน้าที่ภาครัฐบางส่วนที่เอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มทุนในนามของ การพัฒนา แต่เป็นรูปแบบที่ไม่พึงปรารถนาของสมาชิกชุมชน ผลของการเคลื่อนไหวบนฐานของทุน ทางสังคมนี้ช่วยเพิ่มศักยภาพของชาวบ้านในการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติ อันนำไปสู่การรักษาสิทธิ ของชุมชนและสร้างความเป็นธรรมทางสังคมแก่สมาชิกชุมชน แม้จะมีผลลัพธ์ในลักษณะที่ย้อนแย้ง ทางสังคมบ้างซึ่งสะท้อนผ่านการแบ่งฝักแบ่งฝ่ายของคนในท้องถิ่นด้วยก็ตาม
ข้อเสนอแนะจากการศึกษานี้คือ ชุมชนท้องถิ่นแต่ละชุมชนควรมีการจัดการความรู้เกี่ยวกับ ทุนทางสังคมและการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติ ควบคู่กับการประสานสร้างความร่วมมือและ แสวงหาข้อตกลงระหว่างกลุ่มคนที่มีความคิดเห็นแตกต่างกัน ในขณะที่บทบาทของรัฐควรเน้นการ สร้างความไว้วางใจกับคนในท้องถิ่นและภาคประชาสังคม ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมอย่างแข็งขัน ของประชาชน และต้องให้ข้อมูลประกอบการตัดสินใจของคนในท้องถิ่นอย่างถูกต้อง เพื่อให้โครงการ พัฒนาต่าง ๆ เป็นไปด้วยความชอบธรรม และไม่เกิดความขัดแย้งกับประชาชนในพื้นที่ตามมาจนไม่ สามารถจัดการได้
ผลการศึกษาพบว่า ชาวบ้านในชุมชนคลองทะเลมีการเคลื่อนไหวอย่างเป็นกระบวนการและ มีพลวัตในการพยายามปกป้องทรัพยากรธรรมชาติจากการบุกรุกของกลุ่มทุนและส่งผลกระทบต่อวิถี การดำรงชีวิตของคนในชุมชน โดยอาศัยทุนทางสังคมเป็นฐานในการขับเคลื่อน ทุนทางสังคมของ ชุมชนคลองทะเลมี 2 ประเภท คือ 1) ทุนทางสังคมที่มีอยู่เดิมภายในชุมชน เป็นความสัมพันธ์ที่ยึดโยง ด้วยระบบคิดตามความเชื่อในหลักศาสนาอิสลามและความเป็นเครือญาติ ซึ่งส่งผลให้คนในชุมชนมี การผูกโยงเป็นเครือข่ายผ่านกิจกรรมทางศาสนาและทางสังคม โดยมีการผลิตซ้ำค่านิยม บรรทัดฐาน ทางสังคม และความเป็นกลุ่มก้อนของคนในชุมชน 2) ทุนทางสังคมที่เชื่อมโยงเป็นเครือข่ายกับ ภายนอกชุมชน ซึ่งเกิดขึ้นผ่านการสนับสนุน/ช่วยเหลือของกลุ่มและองค์การภายนอก กลุ่มและ องค์การเหล่านี้มีปฏิสัมพันธ์ต่อกัน ผ่านการพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดและเรียนรู้ แล้วพัฒนาต่อ นำไปสู่การปฏิบัติ ที่ปรากฏในรูปของปฏิบัติการภาคประชาสังคมที่ถูกใช้เป็นกลไกในการเคลื่อนไหว
เพื่อปกป้องทรัพยากรธรรมชาติที่เชื่อมโยงกับการดำรงชีพของคนในชุมชน ด้วยการต่อรองกับกลุ่มทุน ที่บุกรุกมาใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และเจ้าหน้าที่ภาครัฐบางส่วนที่เอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มทุนในนามของ การพัฒนา แต่เป็นรูปแบบที่ไม่พึงปรารถนาของสมาชิกชุมชน ผลของการเคลื่อนไหวบนฐานของทุน ทางสังคมนี้ช่วยเพิ่มศักยภาพของชาวบ้านในการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติ อันนำไปสู่การรักษาสิทธิ ของชุมชนและสร้างความเป็นธรรมทางสังคมแก่สมาชิกชุมชน แม้จะมีผลลัพธ์ในลักษณะที่ย้อนแย้ง ทางสังคมบ้างซึ่งสะท้อนผ่านการแบ่งฝักแบ่งฝ่ายของคนในท้องถิ่นด้วยก็ตาม
ข้อเสนอแนะจากการศึกษานี้คือ ชุมชนท้องถิ่นแต่ละชุมชนควรมีการจัดการความรู้เกี่ยวกับ ทุนทางสังคมและการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติ ควบคู่กับการประสานสร้างความร่วมมือและ แสวงหาข้อตกลงระหว่างกลุ่มคนที่มีความคิดเห็นแตกต่างกัน ในขณะที่บทบาทของรัฐควรเน้นการ สร้างความไว้วางใจกับคนในท้องถิ่นและภาคประชาสังคม ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมอย่างแข็งขัน ของประชาชน และต้องให้ข้อมูลประกอบการตัดสินใจของคนในท้องถิ่นอย่างถูกต้อง เพื่อให้โครงการ พัฒนาต่าง ๆ เป็นไปด้วยความชอบธรรม และไม่เกิดความขัดแย้งกับประชาชนในพื้นที่ตามมาจนไม่ สามารถจัดการได้
Table of contents
Description
วิทยานิพนธ์ (ศศ.ม. (การบริหารการพัฒนาสังคม))--สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2560